سه شنبه 27 دی 1401 - 08:42

به گزارش روابط عمومی مجموعه فرهنگی تاریخی نیاوران این نشست با حضور دکتر زهرا حاتمی پژوهشگر تاریخ و کارشناس دوره قاجار، دکتر محمدرضا بهزادی سند پژوه و پژوهشگر دوره قاجار، بیژن مقدم مدیر مجموعه نیاوران و با دبیری دکتر امید اخوی کارشناس حوزه تاریخ و میراث فرهنگی و حضور جمع دیگری از علاقه مندان، پژوهشگران و کارشناسان حوزه تاریخ برگزار شد.

قهرمان پروری نیاز امروز ملت ها است

دکتر زهرا حاتمی پژوهشگر تاریخ و کارشناس دوره قاجار در این نشست با بیان اینکه امیر کبیر از چهره های برجسته اصلاح طلب در ایران بوده اظهار داشت: میرزا تقی خان امیر کبیر در زمانه خود به خاطر کردار و کنش هایی که داشته شخصیت بسیار محبوبی در میان مردم بوده و این محبوبیت حاصل بررسی و تحقیق پژوهشگران در دوره های پس از او نبوده، بلکه به خاطر شخصیت و نوع عملکرد خودش در زمانه خودش بوده است.

او افزود: نمی توان امیر کبیر را شناخت مگر آنکه زمانه او را بشناسیم.

او گفت: امیر کبیر شخصیتی است که در زمانه خودش تغییرات شگرفی در ایران بوجود آورده و در بررسی کنش ها، متون و سخنان او می توان فهمید که درک جدیدی از موقعیت ایران داشته است.

او با بیان اینکه امیر کبیر بسیار سخت کوش، رک، شفاف و حقیقت گو بوده توضیح داد: او تاوان همین ویژگی ها را داد. مساله امیر کبیر ایران بود و در زمانی که هنوز ناسیونالیسم به کشور راه پیدا نکرده بود امیر کبیر از جایگاه تاریخی ایران و واقعیات روز درک دقیقی داشته و بر مبنای آن صدارت می کرده است.

او تصریح کرد: برخلاف برخی نگرشها ایرانیت و اسلامیت هیچگاه روبروی هم نبوده اند.

این پژوهشگر تاریخ و کارشناس دوره قاجار ادامه داد: اصلاحات نظامی و تشکیل قشون دائمی متحدالشکل با 170 هزار نیرو یکی از آرزوهای امیرکبیر با هدف حفظ تمامیت ارضی ایران بود که در زمان حیاتش محقق نشد و تا زمان رضاشاه به طول کشید.

او گفت: ذهنیت عموم مردم بر این است که از دست دادن بخش هایی از ایران در دوره قاجار رخ داده، اما ظلمی که پادشاهان صفوی بر اقوام مختلف ایران وارد می کنند موجب از دست دادن بخش هایی همچون افغانستان و قفقاز می شود؛ حال آنکه با روی کار آمدن امیرکبیر فرماندهی بخش هایی از کشور به حکمرانان همان مناطق واگذار می شود تا حس ایرانی بودن را در تمام اقوام تقویت کنند.

او افزود: از جمله کارهای درخشان امیرکبیر شکل دادن آرشیو وزارت خارجه ایران است و بر روی سربرگ ها یک نشان ملی که همان آرم شیر و خورشید است می آید و حتی این نشان تا روی دکمه های لباس قشون نیز استفاده می شده است و پرچم ملی طراحی می شود.

حاتمی توضیح داد: تصمیمات امیرکبیر آگاهانه و مثل پازل است و اصلاحات او تک بعدی نبوده و عامه مردم را شامل می شده است و توانسته بود با توده مردم  ارتباط برقرار کند، آنهم در شرایطی که ایران همانند گذشته قدرت منطقه ای نیست و امکان پیروزی و غلبه بر قدرت های حاکم همچون انگلیس و روسیه را ندارد؛ او به سمت نیروی سوم یعنی آمریکایی ها می رود که در آن زمان سابقه استعماری نداشته و می توانست قدرت بین انگلستان و روسیه را تعدیل کند.

حاتمی گفت: برخی میگویند امیر اشتباه کرد و با همه افراد در افتاد در حالیکه تفاوت آدمها به همین انتخابهای تاریخی، گستاخی ها، صراحتها و... است، حتی اگر در این راه جان خود را بدهند. به همین دلیل بزرگی امیر مربوط به بعد مرگش نیست.

او خاطر نشان کرد: قهرمان پروری نیاز امروز ملت ها است؛ ما به تاریخ الهام بخش نیاز داریم  و جامعه بدون قهرمان نمی تواند در سختی ها دوام بیاورد، به همین دلیل در جنگ 8 ساله باید بزرگانی را شناسایی و معرفی کنیم.

 قدیس سازی آفت پژوهش های تاریخی است

دکتر محمدرضا بهزادی سند پژوه و پژوهشگر دوره قاجار در ادامه این نشست با نقد سیاست های امیرکبیر در دورانی که به عنوان صدر اعظم ایران مطرح بوده توضیح داد: یکی از مهمترین عواملی که باعث محرومیت ایران از امیرکبیر شد نوع و روش سیاسی وی در سرکوب رده های بالای حکومتی بود و برای عوض کردن رجالی که در سمت های مختلف خدمت می کردند روش نادرستی را بکار گرفت.

او افزود: در حوزه پژوهش های تاریخی با تعداد محدودی سند، نوشته و کتاب به قرائت تاریخ پرداخته ایم و از آنجایی که پهلوی با قاجار مشکل داشت، برخی آدم های آن دوران همچون امیرکبیر را بسیار برجسته نمود.

بهزادی با بیان اینکه کارهایی که امیرکبیر انجام داده تنها مختص به او نبوده و پس از مرگش بسیاری آن ها را ادامه داده اند توضیح داد: فکر و ایده تاسیس مدرسه دارالفنون با امیر کبیر بود اما عمر او کفاف نداد و صدر اعظم های بعدی این مدرسه را بنا نهادند.

او خاطر نشان کرد: برای حکومت ها نگاه امت گرایی بسیار مهمتر از ملت گرایی بوده و امیر کبیر هم در بسیاری موارد همین نگاه امت گرایی را داشته و با سیاست های غلط خود در مواردی باعث بروز بحران های مذهبی نیز شده بود.

او افزود: در برخی روایتها امیر کبیر به قدیسین نزدیک می شود، به دلیل اینکه روش ما در تحقیق و پژوهش درست نیست؛ و همین قدیس سازی آفت پژوهش های تاریخی است.

او ادامه داد:  بخشی از چهره ای که از امیرکبیر طی 200 سال گذشته ترسیم شده فاقد واقعیت است و دلیل آن هم این است که نکات سندپژوهانه ما در این زمینه بسیار کم است.

بهزادی اظهار داشت: مشکل ما در علوم انسانی نوع کار در حوزه پژوهش است و روش های درستی برای پژوهش نداریم و همین امر موجب جهت گیری های خاص از یک سمت می شود.

این سند پژوه و پژوهشگر دوره قاجار گفت: شاید نوع کشته شدن امیر کبیر در  قهرمان شدن او موثر باشد؛ در زمان صدارت او کارهای بسیار درخشانی توسط حاج میرزا آغاسی همچون خرید زمین مدرسه دارالفنون، فعالیت در حوزه شیلات، جلوگیری از وقوع جنگ مذهبی بین مردم و موازنه قدرت بیت روس و انگلیس انجام شده که در سایه امیر کبیر نامی از او و این فعالیت ها برده نمی شود.

او خاطر نشان کرد: بخشی از چهره ای که از امیر کبیر ترسیم شده غیر واقعی است؛ و اشکال من به نحوه زمامداری اوست و معتقدم همانقدر که دستیابی به یک مقام و منصب مهم است حفظ و نگهداشتن آنهم مهم است.

اولین نشست نیاوران:

https://niavaranmu.ir/detail/3083