چهارشنبه 13 اسفند 1399 - 09:50

پرده بخارا دوزی با طرح گل

ابعاد: 115*160 سانتی متر  

محل نگهداری: گنجینه کاخ موزه صاحبقرانیه

وجه تسمیه بخارا دوزی مربوط به شهر بخارا از شهرهای ماوراءالنهر و مشتق از بخارست به معنی بسیار علم است، به این دلیل که در آن شهر علما و فضلا بسیاری بوده اند، از اینرو بدین نام مشهور شده است.

نحوه دوخت این پرده از دوخت های بسیار زیبا، ظریف و پرکار می باشد که هنرمند با صرف وقت زیادی می تواند نمونه ای از آن را تهیه نماید. این سوزن دوزی تاریخ مشخصی ندارد ولی آنچه که مسلم است این نوع دوخت در دوره سلجوقیان بسیار رواج داشته است. در دوران مغول و تیموری نیز با عنایت به اهمیت شهر بخارا و جمع بودن فضلا و هنرمندان در آن شهر، این هنر به منتها درجه شکوه و عظمت خود رسید.

از دیگر دوره های فعال این هنر دوران افشاریه، زندیه و قاجار می باشد. در این سه دوره هنرمندان به تولید انواع بخارا دوزی های روی پارچه تافته به صورت دورو نیز می پرداخته اند که در نوع خود بی نظیرترین پدیده های هنری بشمار می رفت.

نقوش بخارا دوزی:

نقوشی که در این سوزن دوزی مورد استفاده قرار می گرفت عبارت بودند از: گل های میخک، گل های اناری، شاه عباسی، نقوش هندسی، گل های جناغی، گل های سیبی، گل گلدانی، گل ساعتی، شمسه ای و ... .

بخارا دوزی به سه روش سوزن دوزی می شود:

-  روش دوخت ساتن که روی آن بست زده می شود و بست ها به شکل آجرچین قرار می گیرد.

-  بخارا دوزی به روشی که در هر ردیف آن با دندان موشی منسجم پر می شود که بیشتر در موزه ها به این سبک دیده می شود.

-  بخارا دوزی به روش زنجیره دوزی که در ترکیه، ارمنستان و تاجیکستان به این سبک فراوان دیده می شود.

روش کار بخارا دوزی:

پارچه زیر کار معمولاً چلوار، متقال یا کتان و به ندرت ابریشم یا پشم است. گل هایی با الیاف ابریشم الوان مانند قرمز، نیلی سیر، سفید، سبز یشمی، زرد خردلی، قهوه ای و... روی پارچه متقال یا تافته رودوزی می شود. معمولاً این گل ها از یک مرکز رودوزی شده و به صورت شعاع های منظم ادامه می یابد. روش کار به این صورت است که ابتدا طرح را بر روی کاغذ طراحی کرده و سپس آن را به وسیله سنجاق سوراخ سوراخ کرده و با توجه به رنگ زمینه با استفاده از براده زغال یا گچ طرح را بر روی پارچه منتقل می کنند سپس با استفاده از نخ های الوان تابیده، تمام طرح به صورت توپر دوخته می شود.

پژوهش و گردآوری: هنگامه کریمی

عکس: کریم صباغی