خودرو رولز رویس فانتوم پنج موجود در مجموعه فرهنگی تاریخی نیاوران

شنبه 26 آبان 1397 - 13:07
مقدمه: چرخ اختراع شد. این وسیله ارزشمند از زمان اختراع تاکنون، بیشترین کاربرد را در صنعت داشته است. همچنین از اجزاء جدانشدنی در خودرو هستند. خودروها عضو جدانشدنی در زندگی کنونی ما و شاید گوشه ای از تاریخ هستند. یکی از این خودروهای قدیمی و تاریخ ساز، خودرو موجود در مجموعه فرهنگی تاریخی نیاوران می باشد. رولز رویس فانتوم پنج که از هر لحاظ حائز اهمیت است.

مقدمه:
چرخ اختراع شد. این وسیله ارزشمند از زمان اختراع تاکنون، بیشترین کاربرد را در صنعت داشته است. همچنین از اجزاء جدانشدنی در خودرو هستند. خودروها عضو جدانشدنی در زندگی کنونی ما و شاید گوشه ای از تاریخ هستند. یکی از این خودروهای قدیمی و تاریخ ساز، خودرو موجود در مجموعه فرهنگی تاریخی نیاوران می باشد. رولز رویس فانتوم پنج که از هر لحاظ حائز اهمیت است.

 

دربار پهلوی سفارش ساخت این خودروها را به کارخانه رولز رویس انگلستان داد. اتومبیلی که دارای امکانات ویژه و منحصر به فردی می باشد. همچنین این اتومبیل ها در مهم ترین مراسم مورد استفاده قرار گرفته است مانند مراسم تشرف محمدرضا پهلوی به بارگاه امام هشتم و جابجا نمودن مهمترین مهمانان جشن های 2500 ساله و از جمله جابجایی "پرنسس آن" دختر ملکه الیزابت. پس از پیروزی انقلاب اسلامی نیز این اتومبیل ها در چندین نمایشگاه مهم شرکت داده شد. خودروهای موجود در این مجموعه بیننده آگاه تاریخدان را به وضوح یاد گوشه گوشه هایی از تاریخی که بر این مرز و بوم گذشته می اندازد.

 

موزه خودروهای اختصاصی نیاوران:

موزه خودروهای اختصاصی نیاوران در شمال غربی مجموعه فرهنگی تاریخی نیاوران واقع است. این مکان سابقاً به عنوان گاراژ خوردوهای خانواده پهلوی مورد استفاده قرار می گرفت. در این مکان تعدادی موتور سه چرخ، تعدادی موتورهای دوچرخ، خودرو دست ساز فرمول دو، ماشین برقی گلف و ... موجود می باشد. خودرو مورد بحث در این موزه است.

"اتومبیل رولز رویس فانتوم پنج"                                      

فانتوم پنج یک سدان می باشد. (سدان یا سالون به خودروهای سواری معمولی یا اصطلاحاً صندوقدار می گویند که دارای صندوق عقب مجزا و دو ردیف صندلی بوده، سدان متداول ترین شکل طراحی بدنه خودرو می باشد) فوق لوکس بوده، برای اولین بار سال 1959 به بازار آمد. کارخانه شاسی و موتور را آماده می کرد و برای ساخت، آن را به اتاق سازان معتبر ارسال می کردند. موتور آن 8 سیلندر است با زاویه 90 درجه. حجم موتور 6230 سی سی که با مدل silver cloud  مشترک است. نیرو توسط یک جعبه دنده 3 سرعته اتوماتیک منتقل شده، ترمزها در جلو و عقب کاسه ای و فاصله دو محور 3683 میلیمتر می باشد. در سال 1963 اصلاحات گسترده ای در این خودرو اعمال شد. قدرت موتور 7 درصد اضافه شد و نمای جلو دوگانه به جای چراغ های تکی بسیار مدرن تر گردید. بدنه به شکل لیموزین ولی به صورت چهار درب ساخته و به رنگ زرشکی می باشد. در بخش عقبی سقف قابلیت باز شدن دارد. ابعاد آن به صورت طول. عرض. ارتفاع، 6045.2007.1753 میلیمتر و وزن خودرو 2540 کیلوگرم است. از این مدل تنها 516 دستگاه به سفارش ثروتمندان تا سال 1968 تولید گردید.

 

خودرو قدیمی:

طبق آیین نامه شناسایی و صیانت از خودروهای تاریخی، خودرو تاریخی به خودرویی اطلاق می گردد که ضمن حفظ اصالت (کالبدی) از سلامت کامل برخوردار باشد. (آیین نامه تهیه شده در کانون اتومبیل رانی و گردشگری ایران)

 

انواع خودروهای تاریخی: (آیین نامه شناسایی و صیانت از خودروهای تاریخی، صفحه قبل29/01/89)

الف- خودروهای قدیمی: خودروهایی که بیش از پنجاه سال از تولید آن گذشته باشد.

ب- خودروهای نفیس: خودروهایی که بیش از بیست و پنج سال از تولید آن گذشته باشد و از لحاظ طراحی و مهندسی ساخت و یا کاربردی بی نظیر داشته باشد.

ج - خودروهای ویژه: خودروهایی که دارای بعد فرهنگی باشد.

 

خودرو موجود در نیاوران جزو کدام دسته از خودروها قرارمی گیرد؟

خودرو قدیمی: کارخانه رولز رویس به هیچ روی تولید انبوه از خودروهای خود ندارد. شیوه تولید این کارخانه بدین شکل است که افراد متمول برای ساخت این خودرو سفارش داده و هرگونه آپشن مورد نظر خود را در خواست می کنند. (برنامه نشنال ژئوگرافی فارسی – برنامه: نحوه ساخت اتومبیل رولز رویس) این خودرو به درخواست محمدرضا شاه پهلوی در سال 1968 میلادی ساخته شد. یعنی نزدیک به پنجاه سال پیش، پس می توان نتیجه گرفت این خودرو جزو خودروهای قدیمی است.

خودرو نفیس: خودرویی که از لحاظ طراحی و مهندسی ساخت و یا کاربردی بی نظیر باشد. 

 

آیا مشخصه های این خودرو در این تعریف جایی دارد؟

آرم: آرم این خودرو شبیه به زنی است که به سمت جلو خم شده، دو بال در پشت او وجود دارد که از نظر هنری شاهکاری محسوب می شود. جنس این نشان از فلز پلاتین است که از ارزشمندترین فلزات است.

نشان روی درب خودرو: این نشان مخصوص دربار پهلوی بوده که از اجزاء مختلفی تشکیل شده است.

 

در قسمت پایین نشان دو نوار آبی رنگ است که بر روی آن نوشته شده: "مرا داد فرمود او داور است". شعار ملی ایران در زمان پهلوی بود. این مصرع شعر از فردوسی حماسه سرای نامدار است که در بخش نامه نوشتن نوشیروان به کارداران خویش از شاهنامه نوشته است.

 

میان تصویر شامل صحنه های مختلفی است از جمله:

شمشیر ذوالفقار: ابن شهر آشوب در کتاب المناقب ذوالفقار را شمشیری دوشاخه دانسته است. این شمشیر منصوب به حضرت علی (ع) امام اول شیعیان می باشد. این تصویر اشاره ای است به مذهب تشیع که در کشور ایران حاکم است.

شیر دال: شیر دال (انگاره ای با بدن شیر و سر عقاب) از بن مایه های کهن مورد استفاده در هنر خاور باستان از هزاره سوم پیش از میلاد به بعد است. عقاب، شیر و گاو هرکدام دارای نیروی سحرآمیزی بودند که در هم آمیخته می شدند. برای نیایشگاه ها نگهبانانی شکست ناپذیر بدل می گشتند.

فرکیانی: نشان پیکر بال دار است که در دیدگاه متداول باستان شناسان نماد اهورامزدا می باشد. نماد خورشید بالدار در فرهنگ خاورمیانه و نماد فر کیانی اقتباسی از آن است. هنر آشوری هم این نماد بالدار را با "حمایت الهی" شاه و مردم مرتبط دانسته است.

شیر و خورشید: این نشان آمیزه ای از فرهنگ میان رودان ایران، نازی، ترک، یهودی و مغول است. ریشه نماد شیر و خورشید نشان ستاره بینی، خورشید در صورت فلکی اسد در منطفه البروج بوده است.

در میان این تصاویر کوه دماوند بلندترین قله کوه ایران که در مجاورت تهران پایتخت ایران است به چشم می خورد.

در قسمت بالا تاج سلطنتی به چشم می خورد که هر دو پادشاه پهلوی با آن تاج گذاری کردند.

 

شاخصه های فیزیکی خودرو:

این خودرو طرح لیموزین ولی از نوع چهاردرب بوده و کروک است بدین معنا که سقف آن قابل جمع شدن می باشد. سیستم صوتی و تهویه متبوع از قسمت سرنشین قابل کنترل است. خودرو دنده اتوماتیک و داشبورد آن از جنس چوب گردو است.

خودروهای ویژه: خودروهایی که دارای بعد فرهنگی است.

تمامی اتفاقاتی که در طی تاریخ برای شیء مورد نظر به وقوع می پیوندد بعد فرهنگی آن شیء را تشکیل می دهد.

وقایعی که در این سال ها برای این خودرو رخ داده است به دو بخش تقسیم می شود. 1– قبل از پیروزی انقلاب اسلامی 2 – بعد از پیروزی انقلاب اسلامی

قبل از انقلاب: کیلومتر شمار این خودرو عدد 1381 را نشان می دهد. این عدد بسیار مقدار کمی است برای میزان تردد یک خودرو و بیانگر این مطلب است که از این مدل فانتوم فقط در مراسم بسیار خاص استفاده می شده است.

از جمله موارد استفاده از این ماشین را می توان به جشن های 2500 ساله اشاره کرد. در این مراسم ایران از تمامی پادشاهان ممالک مختلف دعوت به عمل آورده بود از جمله مدعوین، ملکه انگلستان بود.

 

شاهزادگان و سایر میهمانان سلطنتی

  •  شاهزاده عبدالولی خان از افغانستان و پرنسس بلقیس

  •  شاهزاده فرانز جوزف دوم از لیختن اشتاین و پرنسس جورجیا

  •  شاهزاده راینیر سوم از موناکو و پرنسس گریس کلی

  •  شاهزاده برنهارت از هلند

  •  شاهزاده فیلیپ، دوک ادینبرا و شاهدخت ان از انگلستان

  •  ولیعهد کارل گوستاف شانزدهم سوئد

  •  شاهزاده ویکتور امانوئل و پرنسس ماریانا از ایتالیا

  •  شاهزاده میکاسا از ژاپن و پرنسس یوریکو

  •  شاهزاده بانوباندو از تایلند

  •  فرماندار کل رولند میشنر از کانادا

  •  فرماندار کل پاول هاسلوک از استرالیا

  • سیلمه آقا خان، همسر کریم آقاخان امام حاضر شیعیان اسماعیلی

     

    اما ملکه انگلستان از پذیرش این دعوت امتناع ورزید و به جای خود فرزندان خود یعنی پرنسس آن (ANN) و پرنس فیلیپ (PHILIP) را روانه این جشن نمود. ایران در آن زمان از طرف سازمان حقوق بشر مورد اتهام بود. فعالان سیاسی ایرانی ساکن دول غرب به خاطر ظلم و شکنجه هایی که در زندان ها بر علیه زندانیان انجام می شد دست به تبلیغات بسیار گسترده ای زده بودند و ملکه انگلستان به هیچ عنوان نمی خواست دامن امپراطوری مستقیماً به این گونه آلودگی ها آغشته شود.

    در این مراسم پرنسس "آن" توسط همین خودرو به محل برگزاری جشن انتقال داده شد.

    مراسم پابوسی امام رضا (ع):

    محمدرضا پهلوی هرازگاهی در مکان های مذهبی حضور می یافت که می توان به حرم مطهر امام هشتم اشاره کرد. طبق تصاویر و فیلم های موجود، یکی از مهمترین دفعاتی که شاه به پابوس حضرت رفت از این خودرو استفاده کرد.

     

    بعد از انقلاب:

    در 22 بهمن سال 1357 انقلاب اسلامی به پیروزی رسید و درب کاخ ها به روی مردم گشوده شد. یکی از این کاخ ها نیاوران بود یعنی محلی که آخرین پادشاه ایران از روی  زمین چمن آن توسط هلیکوپتر به فرودگاه مهرآباد رفت و از آن جا برای همیشه به خارج از کشور نقل مکان کرد.

    زمانی که افراد محلی روستای نیاوران به درون کاخ راه یافتند و درب گاراژ را گشودند، رولز رویس فانتوم پنج در این مکان موجود بود.

      این خودرو بعد از انقلاب در نمایشگاه های مختلفی شرکت داده شد. نمایشگاه ها عبارت بودند از:

  1. به گزارش خبر خودرو، همزمان با عید سعید مبعث، جشنواره اتومبیل های کلاسیک تهران با حضور مدیران عامل گروه خودروسازی سایپا و کانون جهانگردی و اتومبیل رانی ایران در محل کاخ نیاوران در تیر ماه 1388 برگزار گردید. در این نمایشگاه از خودرو تولید ملی یعنی مینیاتور رونمایی شد. البته رولز رویس فانتوم پنج نیز در کنار خودروهای کلاسیک دیگر خودنمایی کرد.

     

  2. 16 تا 24 آبان 1390 مجموعه ای از خودروهای ویژه و کلاسیک در مجموعه فرهنگی تاریخی نیاوران به نمایش گذاشته شد. در این نمایشگاه بیش از 65 دستگاه خودروی کلاسیک مورد بازدید قرار گرفت که از میان آن ها می توان به خودروهای تاریخی مجموعه نیاوران اشاره کرد. در این نمایشگاه خودرو رولز رویس فاتنوم پنج نیز شرکت داده شد.

 

ایجاد موزه خودرو در مجموعه فرهنگی تاریخی نیاوران:

ایجاد موزه برای خودروهای اختصاصی کاخ نیاوران نقش مهمی در پاسخ گویی به توقعات بازدیدکنندگان ایفا می نمود ساخت موزه خودروهای اختصاصی کاخ نیاوران با هدف ساماندهی بخشی از آثار موجود در مخازن مجموعه، بهینه سازی سیستم حفاظت و نگهداری این آثار، قرارگیری خودروها در معرض دید عموم ایجاد ارتباط نسل جوان با پیوندهای فرهنگی– تاریخی، گسترش فضاهای موزه ای مجموعه و ایجاد امکان جذب مخاطب بیشتر در فروردین سال 1391 به فوریت در دستور کار قرار گرفت و با تلاش شبانه روزی مسئولان مربوطه و کارشناسان در تیر ماه به صورت رسمی به بهره برداری رسید. در این میان رولز رویس فانتوم پنج یکی از شاخصه های مهم جهت نمایش و جذب مخاطب بود.

منابع:

دستورالعمل صادره از کانون اتومبیل رانی کشور/ سایت مجموعه فرهنگی تاریخی نیاوران/ Royal Garaj  اثر برزو سپاسی/  فیلم مستند رولز رویس ساخت نشنال ژئوگرافی

 

پژوهشگر: شهرزاد پاک نیت

 

 

 

 

شناسه خبری: 2247
تاریخ انتشار: 1397/8/2613:07
هشتگ ها:

آخرین مطالب