پنج‌شنبه 8 خرداد 1399 - 19:20

موش و گربه
هنرمند: اردشیر محصص (1387-1317)
مدادرنگی
ابعاد: 58*37 سانتی متر
محل نمایش: کاخ اختصاصی نیاوران

اردشیر محصص

اردشیر محصص طراح، کاریکاتوریست و نقاش ایرانی در 18 شهریور 1317 در لاهیجان به دنیا آمد. مادرش شاعر و از دوستان پروین اعتصامی و پدرش قاضی بود. او پس از مرگ پدرش در 12 سالگی به تهران رفت و در رشته ادبی دیپلم گرفت سپس در دانشگاه حقوق خواند. در سال 1341 در کتابخانه یکی از وزارتخانه ها مشغول به کار شد و در مدت یک سالی که در آنجا بود، تمام کتاب های آنجا را خواند و سپس استعفا داد و برای همیشه خود را وقف طراحی کرد. او آثار خود را در روزنامه های اعتماد ملی و کیهان منتشر کرد. طرح هایش به قدری عالی بود که در قالب کتاب منتشر شد و در گالری ها به نمایش در آمد.

محصص خود در مورد کارهایش می گفت: « من آنچه را می بینم، می کشم. به نظر من کاریکاتورها اسناد یک عصرند. همچنان که مدارک رسمی، اعلامیه های دولتی و گزارش های پارلمانی نیز چنین هستند.» اغلب کاراکترهای او در حال دویدن هستند و آثارش بیش از آنکه طنزگونه باشند، تلخ گونه هستند.خطوط و طرح های او نمایانگر تعلیق و موقعیت های لرزان و ناپایدار آدم ها و جهان پیرامون اوست.

نخستین مجموعه طرح های محصص با عنوان «کاکتوس» در کتاب «دفترهای زمانه» به چاپ رسید. از آثار او می توان به اردشیر و صورتک هایش، اردشیر و هوای توفانی، تشریفات، شناسنامه، لحظه ها، وقایع اتفاقیه، طرح های آزاد، کافرنامه، دیباچه و تبریکات اشاره کرد.

وی پس از انقلاب اسلامی ایران، به نیویورک مهاجرت کرد و دو کتاب «اردشیر محصص، تاریخی کوتاه» و «زندگی در ایران» را در آمریکا منتشر کرد. سپس تعدادی طرح برای روزنامه نیویورک تایمز و واشنگتن پست کشید و هم اکنون مجموعه ای از 80 تا 100 اثر وی در کتابخانه ملی آمریکا نگهداری می شود. در سال 2006 مجموعه ای از آثار او در موزه هنرهای مدرن نیویورک به نمایش گذاشته شد. آخرین نمایش آثار او در ایران در سال های 1385 و 1386 با عناوین «اردشیر پس از سی سال» و «اردشیرستان» در گالری هما در تهران برگزار شد.

محصص که بر اثر بیماری پارکینسون، توانایی حرکتی و تکلمی اش کاهش یافته بود، ولی تا انتها با وجود بیماری به خلق آثار کاریکاتور و طراحی پرداخت. بسیاری او را بنیانگذار کاریکاتور نوین می دانند. سرانجام در 18 مهر 1387 اردشیر محصص در سن 70 سالگی در نیویورک درگذشت. خواهر او ایراندوخت محصص استاد کاریکاتور و نظریه پرداز هنری و پسرعموی او بهمن محصص مجسمه ساز و نقاش بود.

پژوهش و گردآوری: پروانه اسکاش