عنوان اثر: فتح تهران در سال ۱۲۸۸ (اوایل قرن ۱۴ ه.ش)

هنرمند: ناشناس

تکنیک: رنگ روغن روی بوم

ابعاد: ۱۹۰*۲۹۶ سانتی متر

محل نگهداری: کاخ صاحبقرانیه  

 

 

معرفی ویژگی های تابلو:

تابلو فاتحین تهران از جمله تابلوهای رنگ روغن روایتی متعلق به عصر مشروطیت است که از جنبه های زیبا شناسانه و تاریخی در برگیرنده ارزش تاریخی و اطلاعات فراوانی است.

 

فاتحین تهران به شیوه روایتی که در دوره قاجار بسیار مورد توجه هنرمندان آن عصر بود نقاشی شده بود. این تابلو پنج واقعه تاریخی مربوط به دوران مشروطیت را به تصویر کشیده است. در وسط این تابلو، در داخل قاب بیضی، تصویر دو تن از رهبران مشروطیت سوار بر اسب در حین ورود به مجلس ملی ارائه شده که گرداگرد آنها را به شکل مستطیل وار سواره نظام سوار بر اسب با انیفرم نظامی احاطه کرده اند. سواره نظام ها در این تصویر پرچم هایی قرمز رنگ با عبارت "زنده باد مجاهدین بختیاری" به دست دارند.

 

در صحنه مرکزی درون قاب نوعی دورنماسازی یک نقطه ای و ساده در مناظر و نوعی طبیعت گرایی در تصویر سرداران مشروطه به چشم می خورد. در این تصاویر به همان شیوه دورنمای مشهور شرقی و مینیاتور استفاده شده، به شیوه ای که با نگاه از بالا می توان داخل باغ ها و عمارت را دید. در تصویر مرکزی عمارتی در تهران را نشان می دهد با سردری که نشانگر دو شیر بالدار می باشد.

 

تابلو در عرض به دو قسمت بالا و پایین تقسیم شده که در وسط آن قاب بیضی قرار گرفته است. این نقاط با خطی به پهنای ۳ سانتی متر به رنگ طلایی با نقش اسلیمی جدا شده است. همچنین دو کتیبه در زمینه طلایی رنگ با نقوش اسلیمی قرمز رنگ با خط نوشته سفید در بالا و پایین و در دو سر قاب بیضی است. مضمون این عبارت: "ورود حضرت مسعود ولیخان و سپهبد اعظم، حضرت حاج علیقلی خان سردار اسعد در مجلس مقدس، الجمادی الثانی ۱۳۲۷"

 

کتیبه بالا به خط نستعلیق نوشته شده است و کتیبه پایین که به خط نسخ نوشته شده به طور خوانا دیده نشده ولی کمابیش گویای مراتب خلوص و ارادت نقاش به مشروطیت و وقایع آن است.

 

این تابلو چهار روابط تاریخی را در دو قسمت بالا و پایین خط وسط تقسیم کننده روایت می کند. در سمت راست بالای تابلو صحنه در گیری سواره نظام پیاده رو را در ارتفاعات، به تصویر می کشد که به نام "خاک ریز خندق" توسط نقاش نام گذاری شده است.

 

نقاشی دوم در پایین و سمت راست تابلو کشیده شده است که نشانگر جنگ و استفاده از اسلحه و تیراندازی در یکی از میادین شهر است. در این نقاشی 3 گروه سواره نظام به تصویر کشیده شده و نشان دهنده درگیری دو گروه موافق با یک گروه مخالف است و در نهایت منجر به کشته شدن و تیراندازی به صف مخالف می شود. این صحنه از مبارزه به نام "جنگ بختیاری ها و مجاهدین با سیلاخوری ها" نام گرفته است.

 

نقاشی سوم در پایین و سمت چپ تابلو رسم شده که در این تصویر سواره نظام را که در پشت تپه ای مخفی شده اند و حمله می کنند را نشان می دهد همچنین شاهد استفاده از توپ های چرخدار می باشیم. این صحنه به "جنگ بادامک" اشاره می نماید.

 

آخرین صحنه مربوط به جنگی است که در نزدیکی پل کرج اتفاق افتاده که جنگ بین سواره نظامیان سوار بر اسب را در حال تاختن نشان می دهد. این صحنه به نام "جنگ مجاهدین با قزاق ها" اشاره می کند. این صحنه ها توسط نقاش با خط خوش نسخ نامگذاری شده است، این وقایع در نهایت به فتح تهران منجر می شود.

 

رنگ های به کار رفته در تابلو، اغلب از رنگ های خالص استفاده شده، به طور مثال پرچم ها از رنگ شنگرف، لباس ها از آبی پروس، سبز و قرمز با تنالیته های مختلف، کلاه های سفید و سیاه که در برخی موارد از شنگرف برای تزئین استفاده شده اند. همچنین کوه ها که با رنگ اکر، سینا بر و در برخی موارد بنفش رنگ آمیزی شده و همچنین استفاده از رنگ سفید به صورت تخت و گسترده به کار رفته است.

 

تمامی شخصیت ها به صورت کلیشه ای کار شده اند و دارای تفاوتی خاص در چهره نیستند. تمامی سوارها از نیمرخ تصویر شده اند و تفاوت های شاخصی در طراحی ریش و کلاه و لباس ندارند. در اغلب موارد برای به وجود آوردن فاصله از تغییر اندازه استفاده شده است.

 

استفاده از عکس شخصیت های اصلی به جای چهره از کلاژ در این تابلو استفاده شده است. در تصویر دو شخصیت اصلی یعنی "مسعود ولیخان" و "سردار اسعد" به منظور ارائه مستندتری از روایت از عکس های آنها استفاده شده است.