سه شنبه 19 فروردين 1399 - 13:36

عنوان اثر: حوضخانه کاخ صاحبقرانیه (1301 ه.ق)

هنرمند: محمد غفاری ملقب به کمال الملک (1319-1226 ه.ش)

ابعاد: 55.5*91 سانتی متر

تکنیک: رنگ روغن روی کرباس

محل نگهداری: کاخ صاحبقرانیه

شماره ثبت ملی: 554 در تاریخ 17/11/1395

تابلوی نقاشی "حوضخانه"، اثر استاد کمال الملک که نمایی از حوضخانه کاخ صاحبقرانیه در دوران قاجار را به تصویر کشیده، به عنوان یکی از گنجینه های ارزشمند این کاخ محسوب می شود. کمال الملک در این نقاشی با استفاده از رنگ، زوایای ساختمان و تابش نور را در آن به زیبایی تمام نشان داده است.

این اثر هفدهم بهمن 1395 در فهرست آثار ملی کشور به شماره 554 به ثبت رسیده است.

میرزا محمدخان غفاری ملقب به کمال الملک، از بزرگترین و نام آورترین نقاشان ایران در حدود سال 1226 هجری خورشیدی در شهر کاشان متولد شد. وی پس از پایان دوران مقدماتی تحصیلی در شهر کاشان جهت ادامه تحصیل در دارالفنون به تهران رفت و به سرعت در عرصه نقاشی پیشرفت قابل توجهی کرد و به زودی آوازه او در شهر پیچید. در این میان ناصرالدین شاه که تحت تأثیر هنر نقاشی وی قرار گرفته بود در سال 1298 هـ.ق او را به عنوان پیشخدمت مخصوص و نقاشباشی به دربار برد. وی در سال 1310 هـ.ق از سوی ناصرالدین شاه به لقب مهم «کمال الملک» مفتخر شد.

حدود یک سال پس از مرگ ناصرالدین شاه و در سال 1314 هـ.ق جهت تکمیل تحصیلات و آشنایی با هنر اروپایی به آن قاره عزیمت کرد و دوباره به درخواست مظفرالدین شاه که در سفر نخست اروپایی اش در سال 1316 هـ.ق با او ملاقات کرده بود به ایران بازگشت و پس از حدود 5 سال به بهانه زیارت مشاهد ائمه اطهار به عراق رفت و طی چندین سال اقامت در عتبات عالیات تابلوهای نقاشی متعددی را ترسیم کرد که در زمره مهمترین آثار او به شمار می رود.

کمال الملک در مرداد 1319 هـ.ش در سن 93 سالگی بدرود حیات گفت. بررسی های انجام شده در آثار و احوال و زندگینامه کمال الملک بیانگر این است که کمال الملک و شاگردانش از سنت نقاشی ایرانی جدا شده و به سمت هنر آکادمیک با گرایش طبیعت گرایی پیش رفتند. پس از آن نقاشی ایرانی با سبک کمال الملک وارد فضایی شد که منتهی به هنر نقاشی معاصر ایران گردید. البته این تغییرات همراه با برداشت هایی غیراصولی و گاهی غلط از هنر غرب نیز همراه بود. شیوه کار کمال الملک و شاگردانش که مقطع زمانی زیادی از فضای هنری ایران (اواخر قاجار تا پهلوی) را شامل می‌شود، بی تفاوت به شکل گیری تحولات عمیق و اساسی در هنر جهان معاصر، به راه خود ادامه داد و هیچگاه نتوانست پا را فراتر از مرزهای هنر آکادمیک بگذارد.

دیگر آثار کمال الملک در کاخ صاحبقرانیه

ناصرالدین شاه قاجار (1303 هـ . ق)/ تکنیک: رنگ روغن روی بوم/ ابعاد: 88*120 سانتی متر/ شماره ثبت ملی: 553 مورخ 17/11/1395/ محل نگهداری: کاخ صاحبقرانیه

حکیم الملک/ تکنیک: رنگ روغن روی بوم/ ابعاد: 123*180 سانتی متر/ محل نگهداری: کاخ صاحبقرانیه

گردآوری: پروانه اسکاش