يکشنبه 9 مهر 1402 - 12:09
نشست «کاخ نیاوران در سفرنامه» با مروری بر خاطرات ناصرالدین شاه قاجار، شامگاه 8 مهر در تالار آبی مجموعه نیاوران برگزار شد.
به گزارش روابط عمومی مجموعه فرهنگی تاریخی نیاوران، این نشست که از سلسله برنامه های سفرنامه خوانی با مهدی گوهری بود با حضور کارشناسان و پژوهشگران حوزه تاریخ همچون مجید عبدامین و کیانوش معتقدی و جمع دیگری از علاقه مندان تشکیل شد.
کیانوش معتقدی در این نشست اظهار داشت: اطلاعات ما از دوره های قبل به خصوص قاجار از دل همین سفرنامه ها خارج می شوند. بخشی از آن تجربه سیاح و بدون واسطه است و تا حد زیادی موثق و نزدیک به واقعیت است؛ بخشی دیگر هم محصول گفتگوهایی است که آن خارجی با مترجمی که دیدگاه های خاص خود را نسبت به رویدادها داشته، انجام داده است.
او ادامه داد: از اینرو باید دید سفرنامه نویس خودش اقدام به نوشتن کرده یا محصول گفتگو با مترجم است؛ همچنین باید بررسی کرد که آن سفرنامه نویس با چه ایدئولوژی وارد کشور شده است.
او توضیح داد: با توجه به مطالب پیش گفته نباید چشم گوش بسته سفرنامه ها را بپذیریم؛ و جهت پی بردن به وثوق مطالب سیاحان باید علاوه بر سفرنامه، خاطرات و گزارشات رجال میانی را به عنوان بخش دیگری از منابع تاریخی مطالعه کرده و با مقایسه این منابع می توان تا حدودی به حقایق پی برد و تصویر کامل تری از وقایع داشت.
معتقدی گفت: برخلاف دیگر کاخ ها همچون گلستان، اطلاعات بسیار کمتری درباره کاخ نیاوران موجود است (مربوط به دوره فتحعلی شاه و محمدشاه) و آنچه وجود دارد از اواسط دوره ناصری به بعد را شامل می شود.
او افزود: بعد از به سلطنت رسیدن ناصرالدین شاه علاقه او به نیاوران مشاهده می شود و به دلایل مختلف از جمله بیماری ها، توجه او به این مکان جلب می شود.
او اظهار داشت: ناصرالدین شاه از همان ابتدای ورودش به نیاوران تصمیم به انجام ساخت و سازهایی می گیرد؛ و اطلاعات از نیاوران قدیم مربوط به ناصرالدین شاه و رجال است.
این پژوهشگر تصریح کرد: در تمام سفرنامه های ناصری همه سیاحان اشاره ای به نیاوران دارند ولی از اینجا دیدن نکرده اند. همچنین یکی از رویدادهای مهم که در تمام گزارشات به آن اشاره می شود ترور ناصرالدین شاه است.
مجید عبد امین در بخش دیگری از این نشست ضمن بیان خاطرات ناصرالدین شاه درخصوص نیاوران گفت: ناصرالدین شاه و دیگران از این مکان به عنوان قصر نیاوران نام می برند.
او توضیح داد: در کتاب مرقع ناصری قدیمی ترین دستخط درخصوص نیاوران در رمضان 1266 ثبت شده است. همچنین در وقایع اتفاقیه اولین گزارشات در مورد نیاوران در ذی الحجه 1267 حدود دوسال پس از به سلطنت رسیدن ناصرالدین شاه به ثبت رسیده اند.
او ادامه داد: یکی از مشکلات موجود در تدوین منابع دوره قاجار این است که در یک بازه زمانی گزارشی نداریم، روزنامه دولتی چاپ نمی شود؛ بزرگترین منبع مطالعاتی که اعتمادالسلطنه است هم پس از مدتی کار متوقف و مجددا فعالیتش را از سر می گیرد.
او افزود: از اینرو سال 1288 قمری در هیچ منبعی نیامده که ناصرالدین شاه قصد ساخت عمارت در نیاوران را داشته و تنها خود ناصرالدین شاه اشاره ای به آن کرده و چندماه یکبار اشاره ای کوتاه به نیاوران می نماید.
این کارشناس تاریخ درخصوص نام صاحبقران توضیح داد: ناصرالدین شاه در ذی الحجه 1293 اشاره می کند که «ابتدای عیش و جشن سلطنت قاجار و قرن سی ساله سلطنت ما، از خواب برخواسته و ...»؛ و همینجا مبدا نامگذاری صاحبقران می شود.
همچنین در این نشست مهدی گوهری درخصوص گفته هایی که از کاخ نیاوران در سفرنامه ها وجود دارد و نحوه توصیف نیاوران از دیدگاه سیاحان و خارجی هایی که به کشورمان سفر می کردند توضیحاتی ارایه کرد.