سه شنبه 17 خرداد 1401 - 15:58
در آیین "نکوداشت 50 سال برگزاری همایش های معماری خشتی در ایران و جهان" که با حضور پیشکسوتان و صاحبنظران حوزه میراث فرهنگی دوشنبه 16 خرداد 1401 در مجموعه فرهنگی تاریخی نیاوران برگزار شد، تجربیات فعالان این حوزه در اختیار جوانان قرار گرفت.
به گزارش روابط عمومی مجموعه فرهنگی تاریخی نیاوران، این برنامه به میزبانی مریم جلالی، مدیر این مجموعه و با حضور سید احمد محیط طباطبایی رییس ایکوم ایران، رسول وطن دوست رییس گروه حفاظت ایکوم ایران، سید محمد بهشتی رییس سابق سازمان میراث فرهنگی کشور، سید مهدی مجابی استاد دانشگاه و کارشناس برجسته حوزه میراث فرهنگی، محمدحسن طالبیان معاون سابق میراث فرهنگی کشور، کاظم مندگاری مدیرکل سابق میراث فرهنگی یزد و جمع دیگری از صاحبنظران و اساتید حوزه میراث فرهنگی در سالن کنفرانس مجموعه نیاوران برگزار شد.
نگاهی به گذشته معماری خشتی در ایران، انتقال تجربیات فعالان حوزه میراث فرهنگی طی 50 سال گذشته به نسل جوان کشور جهت فراهم کردن شرایط لازم برای ادامه راه در سال‌های آتی، بررسی توصیه‌های نخستین، دومین و نهمین دوره همایش که در ایران برگزار شده بود و گفتگو و تبادل نظر در خصوص روش‌های اجرایی پیشنهادات از جمله محورهای نشست یاد شده بود.
استفاده از خشت در ایران دلایل زمینی و آسمانی دارد
سید محمد بهشتی، رییس سابق سازمان میراث فرهنگی در این نشست با بیان اینکه حقیقت استفاده از خشت در ایران دلایل زمینی و آسمانی دارد اظهار داشت: بی قراری سرزمین ایران که همچون یک دیگ جوشان است علت استفاده از خشت در بناسازی است؛ و بی قراری آن به دلیل آن است که دامنه نوسان و فاصله کمترین و بیشترین در آن بسیار زیاد است، همچون درجه حرارت که فاصله دما در سردترین شب سال و گرمترین روز سال زیاد است و مصالحی که بتواند در مقابل این نوسان دوام بیاورد خشت می باشد.
او افزود: ما برای الگوی زیستمان، الگوی کوچ را برای تخفیف این دامنه انتخاب کرده ایم و حتی در داخل خانه هایمان از زمستان نشین به تابستان نشین کوچ و این دامنه را مرتفع می کردیم؛ اما در مصالح ساختمانی نمی شد برای سردترین شب سال و گرمترین روز سال از مصالح مخصوص استفاده کنیم و کاربردی ترین مصالح که در دسترس هم باشد همین خشت بود و قله ای که خشت در زمان حاضر با فعل و انفعالات فتح می کند کاشی زرین فام می شود.
برپایی اولین مجمع جهانی خشت در سال 1351 در شهر یزد
رسول وطن دوست، رییس گروه حفاظت ایکوم ایران در ادامه این نشست گفت: اولین مجمع جهانی خشت توسط ایران در سال 1351 و در شهر تاریخی یزد برگزار شد.
او با بیان اینکه نشست حاضر گزارش کوتاهی از پنجاه سال کار در منظر جهانی در کشور ما در حوزه معماری خشتی و اینکه کجا بودیم و کجا هستیم ارائه می دهد توضیح داد: در آذرماه سال 1351 هجری خورشیدی در ایران به فکر برپایی کنفرانس معماری خشتی در شهر یزد افتادند؛ و آقای سمیعی که از قدما هستند اولین مجمع جهانی خشت را برپا کرد. این کنفرانس سالها بعد در ترکیه پرتغال، ایتالیا، مالی، آمریکا، انگلستان و 3 دوره از آن هم در ایران برگزار شد.
او خاطرنشان کرد: تاکید بر ضرورت حفاظت و نگهداری از بناهای خشتی و اقدام برای حفاظت اضطراری در شهرها و روستاها به خصوص یزد به دلیل دارا بودن معماری خاص و ویژه از اهداف برگزاری این نشست است.
وطن دوست تاکید کرد: تلاش خواهیم کرد پیشنهادات مطرح شده در این نشست جنبه عملی پیدا کند؛ قطعنامه این گرد‌هم‌‌آیی نیز پس از تصویب منتشر و در اختیار تمامی مراکزی که با معماری خاک سر و کار دارند قرار داده می شود.
در حوزه مرمت، ایران همیشه با تحولات جهانی همگام بوده است
سید مهدی مجابی استاد دانشگاه و کارشناس برجسته حوزه میراث فرهنگی در ادامه این نشست گفت: در حوزه مرمت و مسائلی از این قبیل که یونسکو به آن توجه دارد، ایران همیشه با تحولات جهانی همگام و هماهنگ بوده است؛ و بهترین و مهمترین اقدامات در دو دوره چغازنبیل و بم انجام شده است.
او اظهار داشت: دیدگاه طبقه جوان نسبت به این موضوع خیلی مساعد و نسل کنونی در این زمینه بسیار فعال هستند و باید از این پتانسیل استفاده شود تا ایران در دنیا جایگاه خود را حفظ کند.
او تاکید کرد: فرهنگ ایران در رابطه با خاک و خشت بسیار قابل توجه است. خشت تنها یک مصالح ساختمانی نیست که در آزمایشگاه تبدیل به بتن شود؛ عمق این فرهنگ، عشق و ساختار است.
شهرهای خلاق و یادگیرنده در معماری و شهرسازی دنیا
سید احمد محیط طباطبایی، رییس ایکوم ایران با بیان اینکه در یونسکو جدای تمام کنوانسیون ها و کارهای مختلفی که انجام می شود دو بخش فعال با عنوان شهرهای خلاق و شهرهای یادگیرنده وجود دارد که معماری براساس آن شکل می گیرد توضیح داد: شهرهای خلاق در هفت بخش فعالیت می کنند که یکی از ویژگی های جذاب آن طراحی معماری است و تا این لحظه هیچ شهری در ایران نتوانسته است این ویژگی را کسب کند.
او تصریح کرد: شهر یزد ثبت جهانی شده است اما نه در خلاقیت معماری، بلکه به دلیل آن که به ویژگی های جدید مدیریت شهری و شهرسازی خدشه وارد کرده و یکپارچگی و طراحی پایدار در مدل های جدید در این شهر اتفاق نمی افتد که همین ناهمگونی به عنوان یک مدل خاص مطرح می باشد و از این جهت ارزشمند است.
راه افتادن نهضت مرمت برای حفظ نشانه های گذشته
محمد حسن طالبیان، معاون سابق میراث فرهنگی کشور در بخش دیگری از نشست اظهار داشت: طی سال های اخیر نهضت مرمت برای حفظ نشانه های گذشته راه افتاده و همسو با آن تأثیر معماری خشتی در معماری امروز ما درحال بررسی است.
او افزود: موضوعی که در حال حاضر در دنیا با عناوین معماری خاکی، معماری پایدار و یا سبز دنبال می شود سابقه و تجربه ای بسیار طولانی در ایران پیرامون آن وجود داشته و امروزه جوانان و کسانی که دلسوز هستند باید به گذشته بازگشته و این نوع معماری را عمیق بشناسند تا بتوانیم در معماری معاصر تأثیر بگذاریم.
او گفت: برگزاری نشست هایی از این دست به معرفی این دانش دیرینه کمک می کند و تجربیات ارزشمند حاصل از آن می تواند برای جوانانی که با معماری جدید سروکار دارند منتشر و کاربردی شود.
گفتنی است تهیه و تدوین بولتن ویژه نشست یاد شده با محتوای گردآوری و ثبت نظرات کارشناسی صاحبنظران حاضر جهت استفاده در حوزه های تخصصی مربوطه از بخش های جنبی این گردهمایی بود.