هنر کنده کاری عاج به معنای حکاکی بر روی عاج یعنی دندان یا شاخ حیوانات است که معمولاً با استفاده از ابزارهای تیز، به صورت مکانیکی یا دستی انجام می شود. انسانها از زمان های ماقبل تاریخ به حکاکی زینتی بر روی عاج پرداخته اند؛ هرچند تا قرن نوزدهم و گشایش مناطق داخلی آفریقا، این ماده معمولاً به عنوان ماده ای نادر و گران قیمت برای تولید محصولات لوکس کوچک استفاده می شد. در حکاکی عاج می توان جزئیات بسیار دقیقی ایجاد کرد؛ و از آنجا که این ماده برخلاف فلزات گرانبها ارزش شمش ندارد و معمولاً به راحتی قابل بازیافت نیست، نرخ بقای قطعات عاج بسیار بالاتر از قطعات ساخته شده از مواد دیگر است. گران بهاترین عاج به فیل تعلق ندارد بلکه مربوط به عاج نهنگ دریایی قطب شمال Narwhal می باشد که در گذشته قیمت آن برابر با طلا بوده است.

کشور هند از زمانهای باستان مرکز مهمی برای مجسمه سازی با عاج بوده است. حکاکی عاج در هند به اشیاء غیر زینتی و زینتی تقسیم بندی می شود؛ که اشیای بدون زرق و برق مربوط به تاریخ اولیه هند هستند و شامل اشیای خانگی مانند قلاب ها، سوزن ها، سنجاق ها و قطعات بازی می باشند که در برخی موارد تزئینات ابتدایی جزئی بر روی آنها مشاهده می شود.

در اتاق خواب موزه کوشک احمدشاهی تعدادی از این نمونه عاج ها نگهداری می شود که ساخت کشور هندوستان و احتمالا اهدایی از طرف آن کشور بوده است.

تهیه شده در واحد مستندنگاری مجموعه فرهنگی تاریخی نیاوران

تصویر و تدوین: کریم صباغی

گردآوری مطالب: مریم فیضیاب شهریوری رییس موزه کوشک احمدشاهی

ترجمه : منصوره آزادواری