مبلمان همواره یکی از مهمترین بخشهای طراحی دکوراسیون می باشد و بر خلاف تصور برخی شامل بسیاری از وسایل و نه فقط مبل راحتی اتاق نشیمن یا مبل رسمی اتاق پذیرایی است.

یکی از مهمترین نمادهای مبلمان در بیشتر فضاها صندلی است که در واقع توجه به طراحی آن، سرآغاز گرایش به طراحی مبلمان هم هست. صندلی و مبل از قدیمی ترین محصولات مصرفی در صنعت مبلمان بوده که بسیاری از آنها را بدون اینکه بشناسیم در خانه و محل کار مورد استفاده قرار می دهیم.

در مجموعه کاخ های نیاوران و سعد آباد به تعداد زیاد مبلمان با سبکهای مختلف وجود دارد و تلاش بر این است که حتی الامکان به بررسی نوع مبلمان، سبک و کارخانه های تولیدی و تاریخچه اینگونه مبلمان پرداخته شود.

کنول (knoll) که از معروفترین مبلمان موجود در این مجموعه می باشد از سال 1346 تا 1352 وارد این مجموعه شده است. با توجه به اسناد موجود در مرکز اسناد مجموعه نیاوران فعالیت این شرکت خرید و تعویض اثاثیه، بازسازی مبلمان و وسایل تزیینی کاخ که در حوزه فعالیت های این شرکت بوده می باشد که با موسسه مرسیه فرانسه نیز جهت خرید اثاثیه کاخ همکاری داشته است. این آثار توسط پرویز بوشهری به ایران وارد گردید و سپس در جای جای کاخ های نیاوران و سعدآباد قرار گرفت.

این نوع مبلمان که ساختار آن از سبک مدرن باهاوس تقلید می کند در سال 1938 برای اولین بار توسط هانس.جی.کنول که فرزند یک مهاجر آلمانی به ایالت متحده امریکا و از تولیدکنندگان مبلمان مدرن آلمان بود در کارخانه کنول که به وسیله وی تاسیس شد تولید گردید. وی هنگام تحصیل در انگلستان و سویس و مدرسه باهاوس با بسیاری از چهره های تاثیر گذار در طراحی و معماری مدرن قرن بیستم آشنا شد و در سال 1937 پس از تحصیل وارد نیویورک شد و یکسال بعد اولین شرکت مبلمان خود را تاسیس نمود. در سال 1946 ازدواج وی با فلورانس schut که یک معمار مدرن بود منجر به شروع همکاری این دو و آغاز طراحی و نوآوری در صنعت مبلمان و تولید انبوه آن گردید.

طراحی مبلمان کنول به شدت تحت تاثیرسبک باهاوس بود. (مدرسه معماری باهاوس توسط والتر گروپیوس در سال 1919 با ادغام آکادمی هنرهای زیبا و مدرسه هنرها و پیشه ها در وایمار آلمان بنیان نهاده شد در سال 1933 اهمیت طرح، مهارت صنعتگر در تولید کلان را مورد تاکید قرار داد که به عنوان اصل عمده آموزشی در باهاوس دانسته شد پس از آن کارگاه هایی به صورت آزمایشی ساخت محصولاتی چون میز و صندلی رابا موافقت صاحبان این صنعت در خط تولید خود قرار داد که مبلمان کنول الهام گرفته از این ساخته ها بود. نهایتاً این مدرسه در سال 1933 به دستور نازی ها تعطیل شد اما این سبک در صنعت مبلمان مدرن ماندگار شد. در طول سالهای 1940 تا1950 فلورانس کنول از نزدیک با مشتریان خود کار می کرد و توانست از طریق روابط با مشتریان نیازهای آنان را در صنعت مبلمان کشف و تولیدات خود را بر این اساس پایه گذاری کند. وی در طراحی مبلمان خود نه تنها شکل و ساختار بلکه مواد مصرفی را نیز بر اساس الگوها و نیازهای مشتریان طراحی کرد به گونه ای که این نیاز تحولی عظیم نیز در صنعت نساجی جهت تولید پارچه های مصرفی در مبلمان کنول به وجود آورد.

مبلمان کنول شکل هندسی ساده داشت وبه سبب صرفه جویی در وسایل و مطالعه در کیفیت مواد از پالودگی خط وشکل نیز برخوردار بود که بهره وری از این تکنیک منجر به شکل گیری این مبلمان به سبک مدرن شد. به اعتقاد هانس کنول این ساختار که اصول آن را به تمام کالاهای مصرفی می توان تعمیم دادباید ارزان، کارکردگرا و سازگار با تولید انبوه می بود و برای دستیابی به این هدف می خواست هنرمندان وصنعتگران را با هم متحد کند تا به محصولی کاربردی و قابل استفاده و در عین حال با ارزش از لحاظ هنری دست یابد و اینگونه شد که ویژگی عمده اینگونه مبلمان بر اساس چند اصل پایه گذاری شد: تکیه هر چه بیشتر بر کارکردگرایی، بهره گیری بهینه از و مواد و مصالح صنعتی، احتراز از تزیینات تجملی در شکل وساختار آن، کیفیت زیبا شناختی، خوش ساختی وخوش ترکیبی محصولات صنعتی نیز از دیگر اهداف تولید کنندگان آن بوداگر به ساختاراین ملبمان دقت کنیم دیده می شود که ترکیب بسیار ساده مفتولهای فلزی و پارچه های ساده و غالباً بدون نقش در عین حال دارای ارزش هنری، کیفیت و راحتی و دوام از خصوصیات مبلمان کنول است هر چند که در ابتدا هانس کنول در ساخت اینگونه مبلمان از سبک باهاوس پیروی کرد اما نهایتاً کیفیت، زیبایی و راحتی ودوام و رضایت مشتریان خود پایه گذار سبکی نوین در مبلمان مدرن شد. نهایتاً پس از مرگ نابهنگام هانس کنول در یک تصادف در سال 1955 فلورانس کنول همسر وی مسئولیت کارخانه را به عهده گرفت و در سال 1965 او از این صنعت به کلی کناره گرفت و کنول را به دست کسانی که از وی آموزش دیده بودند سپرد.

امروزه کنول به ادامه طراحی و آنچه که هانس کنول پایه نهاد متعهد است واین کارخانه به یک کارخانه بین المللی تبدیل شده است که نمایندگان آن در کشورهای مختلف سراسر دنیا مشغول کار هستند. کتابخانه اختصاصی نیاوران یکی از بخشهایی است که دکوراسیون آن با مبلمان زیبای کنول مزین شده است.

منابع: 1- انصاری، علی، نگاهی به هنر-صنعت مبلمان، راه نوین، 1388. 2- زروان اندیش، تحلیل روند صنعت مبلمان، مرداد 1388. 3- ویتفورد، فرانک، باهاوس، ترجمه مژگان محمدیان، نشر موج، تهران، 1385. 4- Liebowitz,jay,knowledge management learning from knowledge engineering crc press llc 201. 5- منابع اینترنتی 6- اطلاعات موجود در مرکز اسناد مجموعه فرهنگی تاریخی نیاوران

تحقیق و گرد آوری: نوشین کمالی با همکاری: مهناز اسدی، ندا شانقی