مقدمه:

یکی از گونه های درختی ارزشمند باغ تاریخی نیاوران درخت نارنج سه برگ است. از این گونه تنها یک اصله در فضای سبز مقابل کاخ صاحبقرانیه وجود دارد.

نارنج سه برگ با نام علمی Citrus trifoliata متعلق به خانواده Rutaceae یا مرکبات بوده و بومی چین و ژاپن است. 

نام انگلیسی آن Japanese bitter orange و hardy orange می باشد.
به نام نارنج تلخ چینی  و نارنج هاردی نیز شناخته می شود. این درخت تنها گونه خزان کننده مرکبات می باشد و اغلب بعنوان پایه برای دیگر مرکبات استفاده می گردد. پونسیروس به دلیل طبیعت خزان کنندگی می تواند در هنگام استراحت تا 20-درجه سانتیگراد را تحمل نموده و بیش از سایر مرکبات به سرما بردبار است. به همین علت در اقلیم سرد خوب رشد می کند و گل و میوه می دهد و از آن به عنوان پیوند سایر مرکبات نظیر نارنگی استفاده می کنند.

 

مشخصات گیاه:

نارنج سه برگ درخت کوچک یا درختچه خزان کننده و خارداری است که تا ارتفاع 5 متر رشد می کند. به دلیل داشتن خارهای بزرگ 3 تا 5 سانتی‌متری روی شاخه‌های خود قابل شناسایی می‌باشد. برگهای آن سه برگچه ای تخم‌مرغی شکل و در حدود 6–3 سانتی متر طول دارد. گل های آن سفید رنگ و زودتر از سایر مرکبات شکوفا می شوند. 

میوه ها کروی، کوچک و دارای سطحی پوشیده از کرک بسیار ریز و ظریف بوده و فاقد بخش خوراکی و آبدار هستند. میوه ها مزه بسیار گسی داشته و دارای تعداد زیادی بذر هستند.

میوه ها در پاییز و پس از رسیده شدن از درخت ریزش می کنند و آماده برداشت و بذرگیری می شوند. 

 

خواص دارویی:

پوست خشک شده میوه های درخت نارنج سه برگ یکی از مواد تشکیل دهنده بسیاری از دمنوش های گیاهی است. این گیاه ضد تشنج است و از میوه خشک آن جهت کمک به هاضمه، درمان رماتیسم، تب‌بر و رفع اگزما مصرف می ‌شود. جهت رفع دندان درد تیغ‌های خاردار آن قابل استفاده می باشد. جهت سرما خوردگی از پوست این گیاه می توان استفاده کرد. پوست آنرا در روغن کنجد ریخته حرارت می ‌دهند و جهت رفع ناراحتی های گلو استفاده می کنند.

 

شرایط زیستی درخت نارنج سه برگ:

نیاز  نوری این گیاه بالا و به رطوبت زیاد و شرایط نیمه گرمسیری و خاک غنی با زهکشی بالا نیاز دارد.

 

نحوه تکثیر گیاه :

بذر نارنج سه برگ به مدت 4 هفته نیاز به تیمار سرمادهی دارد. در صورت رسیده بودن بذر، در شاسی سرد در بهار جوانه می زند. سپس می توان هر گیاهچه را در گلدان جداگانه نهاد و زمانی که گیاهان به اندازه مناسب رسید، گونه های مورد نظر و با کیفیت را روی آنها پیوند زد. 

 

منابع:

https://en.wikipedia.org/wiki/Trifoliate_orange

https://tebbebartar.blog.ir/

https://parsmorakabat.com

https://espandco.ir/ 

https://saybaneamn.ir

https://nargil.ir

http://www.homecitrusgrowers.co.uk/poncirustrifoli

 

پژوهش و گردآوری: معصومه رضوان فر- کارشناس ارشد مهندسی منابع طبیعی