به گزارش روابط عمومی مجموعه فرهنگی تاریخی نیاوران، این برنامه به میزبانی مدیر این مجموعه و با حضور سید احمد محیط طباطبایی رییس ایکوم ایران، رسول وطن دوست رییس گروه حفاظت ایکوم ایران، سید محمد بهشتی رییس سابق سازمان میراث فرهنگی کشور، سید مهدی مجابی استاد دانشگاه و کارشناس برجسته حوزه میراث فرهنگی، محمدحسن طالبیان معاون سابق میراث فرهنگی کشور، کاظم مندگاری مدیرکل سابق میراث فرهنگی یزد و جمع دیگری از صاحبنظران و اساتید حوزه میراث فرهنگی در سالن کنفرانس مجموعه نیاوران برگزار شد.

رسول وطن دوست رییس گروه حفاظت ایکوم ایران در این نشست با تشریح فعالیت های انجام شده طی سال جاری اظهار داشت: پس از برگزاری نخستین نشست معماری خاک در خرداد ماه سال جاری گروهی با عنوان "کنشگران معماری خاک" متشکل از اساتید و صاحبنظران شرکت کننده در آن نشست تشکیل و طی برگزاری جلسات متعدد، بحث های خوبی درخصوص معماری و شهرسازی خاک انجام شد. نظرات مطرح شده در نشست امروز توسط اساتید نیز نقطه شروعی برای سال آینده و پیش بینی برنامه های آتی خواهد بود.

او توضیح داد: طی سال های گذشته ما معماران توجه چندانی به خاک نداشته ایم، درحالی که در دنیا در موضوع معماری خاک فعالیت های بسیار خوبی درحال انجام است. در کشورهای زیادی همچون اتریش، امریکا، فرانسه و استرالیا فعالیت هایی در این حوزه صورت گرفته و پیگیری می شود؛ همچنین طی برنامه 10 ساله ایکوم در افریقا طرح باز زنده سازی معماری خاک در افریقا پیاده سازی می شود.

او با تشریح اینکه کشورمان در حوزه معماری خاک جزو اولین ها هم از نظر کمی و هم کیفی است اما نسبت به آن غفلت صورت گرفته، گفت: طی 30 سال گذشته 2 تجربه موفق در این حوزه داشتیم؛ اولین آن پروژه بسیار موفق بین المللی حفاظت چغازنبیل در حوزه حفاظت از میراث خاکی بود که از آن برای گسترش پایگاه ها در سطح کشور الگوبرداری شد و دومین مورد تجربه بم بود که هم در حفاظت و هم شهرسازی نوین کاربرد داشت.

او با بیان اینکه در فروردین سال 1384 کارگاه بین المللی در بم با حضور بهترین کارشناسان ایران و دنیا برگزار شد، ادامه داد: در پایان این کارگاه بیانیه بسیار مهمی صادر شد که در بسیاری از کشورهای دنیا از آن استفاده کردند اما در کشورمان نسبت به آن غفلت صورت گرفت.

وطن دوست با ذکر نکاتی از بیانیه یاد شده که می توانند دستور کار کنشگران و طرح های داخل کشور قرار گیرند اظهار داشت: موضوع حفاظت از هویت و میراث شهری و منظر آن نخستین نکته است که میراث ملموس و ناملموس را توامان مدنظر قرار می دهد.

او ادامه داد: دومین نکته مهم بیانیه آن بود که باید محدوده وسیعی اطراف ارگ همچون باغ ها، مزارع، خانه های شهری و سنتی درنظر گرفته شود که این مجموعه درکنار هم به کل اثر ارزش می دهند.

او افزود: سومین نکته آنکه باید یک طرح جامع برای موضوع حفاظت، شناسایی و مطالعه حفاظت از خاک داشته باشیم. مباحث مربوط به گردشگری، توجه به سنت معماری خاک و استفاده از تجربه بم برای آماده بودن در برابر بحران دیگر نکات قابل توجه بیانیه بم هستند.

رییس گروه حفاظت ایکوم ایران خاطر نشان کرد: توصیه اصلی بیانیه بم "همکاری" بود و برای اینکه یک شهر یا بنای تاریخی را بتوان محافظت کرد همکاری همه دست اندرکاران و ذینفعان از مردم عادی تا تصمیم گیرندگان آخرین نکته حایز اهمیت است.

طی 70 سال اخیر دچار اختلال در اهلیت شدیم

در ادامه این نشست سید محمد بهشتی، رییس سابق سازمان میراث فرهنگی کشور در سخنانی اظهار داشت: طی 70 سال اخیر در اهلیت دچار اختلال شدیم؛ یعنی ساز وجود ما از کوک خارج شد و آنچه که از سال 1335 در حوزه معماری بنا ساختیم زشتی های بسیاری داشت.

او افزود: برای اینکه ساز وجودمان کوک شود باید متوجه شویم مشکل از کجاست و در درون ما باید اتفاقاتی رخ دهد. تا قبل از سال 1335 توسعه شهر در نسبت متفاوتی با خاک انجام می شد یعنی این توسعه با باغ و مزرعه بود، به گونه ای که اول زمین احیا می شد سپس باغ و آب می آمد و بعد ساختمان ساخته می شد و به نوعی با بیل شهر توسعه پیدا می کرد؛ اما از 1335 به بعد با بولدوزر شهر توسعه پیدا کرد و رفتار ما با محیط بسیار تهاجمی شد، درصورتی که باید با محیط رفاقت کنیم، الفت بگیریم و از آن پرستاری و باغبانی کنیم.

او توضیح داد: ایران سرزمینی بی قرار است که ما بر روی آن زندگی می کنیم و برای مداخله ما در محیط جهت نشان دادن تصرف خود باید جوهری عمل کنیم درصورتی که هم اینک تصرف ما جبری است.

او خاطر نشان کرد: اگر بخواهیم کار درست انجام دهیم و به توسعه پایدار توجه داشته باشیم باید تصرف جوهری در محیط سرزمینمان داشته باشیم.

گفتنی است آسیبهای وارد شده به معماری و شهرسازی خاک، چشم انداز معماری و شهرسازی خاک، نسبت توسعه، معماری خاک و دانش بومی از جمله محورهای این نشست بودند که توسط صاحبنظران به بحث و گفتگو گذاشته شد.