نقاشی های شمایلی-ICON

قدیم ترین و رایج ترین معنای ICON که از ریشه یونانی Eikon است در تاریخ هنر دینی مسیحی به تمثالی مورد عبادت با تصاویر مسیح و غالباً «مریم عذرا و مسیح کودک» اشاره دارد.

در فرهنگ روسیه این کلمه به معنای شمایل نگاری مذهبی است و طیف وسیعی از تصاویر مربوط به وقایع زندگی حضرت مسیح، حضرت مریم و مقدسین مسیحی را در بر می گیرد. شمایل های روسی که در اغلب موارد با اسلوب خاصی بر روی تکیه گاه چوبی به جهت نصب روی دیوار و یا قرار دادن در مکان های مخصوص برای عبادت و به شکل قابل حمل، ساخته می شدند نماد بصری از ایمان کلیسای ارتدکس می باشد.

اکثر منابع روسی زمان پیدایش شمایل را قرن دوم میلادی، توسعه آن را قرن چهارم میلادی، قدیمی ترین نمونه حفظ شده را مربوط به قرن ششم میلادی و ورود شیوه اجرای شمایل را از بیزانس به روسیه در قرن دهم میلادی ذکر کرده اند. به روایت مسیحیان، اولین شمایل نگاری، آثار بجای مانده بر روی تکه پارچه ای است که توسط انسان خلق نشده است. این تصویر در روسی به نام های «ماندولین مقدس» «ورونیکا» «ورنیکل» معروف است.

به طور کلی شمایل، شکلی از نقاشی روی چوب است که اغلب بعد از صاف کردن سطح چوب با ابزار مناسب، با یک لایه از جسو پوشیده می شود. معمولاً نقاشی را با یک لایه روغن بزرک و یا روغن زیتون اندود می کردند تا رنگدانه ها بهتر محافظت شوند. برای اطراف سر قدیسین و پس زمینه سطح کار از ورقه نازک طلا بارها استفاده شده، همچنین در بعضی موارد ورقه نازک نقره جلا خورده با لاک نیز استفاده شده است. ایکون های روسی ممکن است کاملاً با برنز، قلع و نقره در نمای ظاهری پوشیده شده باشند که آن قدر تزئین شده اند که اغلب دارای چند لایه هستند.

شمایل حضرت مسیح و مریم مقدس

هنرمند: ناشناس (بدون امضاء)

ساخت کشور روسیه

احتمالاً قرن 10 یا 11 میلادی

تکنیک: نقاشی روی چوب

محل نگهداری: گنجینه کاخ موزه اختصاصی مجموعه فرهنگی تاریخی نیاوران

Hodegetriaیا Virgin Hodegetria ، تصویری شمایل گرایانه از تئوتوکوس (مریم مقدس) است که کودک عیسی را در کنار خود نگه می دارد در حالیکه وی را به عنوان منبع نجات بشر نشان می دهد. سر باکره (مریم مقدس) معمولاً به سمت کودک متمایل می شود، که دست خود را با حرکتی به معنای برکت بلند می کند. در کلیسای غربی گاهی به این نوع آیکون "بانوی راه ما" گفته می شود.

تصویری که روی بتونه کاری چوبی ایجاد شده با قاب دوتایی فلز نیمه قیمتی پوشانده شده است. با توجه به سوراخ های موجود در آن، قاب دو فلزی با سنگ ها و شیشه های نیمه قیمتی تزئین شده است.

شمایل حضرت مسیح

Christ Pantocrator ( مسیح پانتوکراتور)

هنرمند: ناشناس (بدون امضاء)

ساخت کشور روسیه

احتمالا قرن 15 یا 16 میلادی

تکنیک : نقاشی روی چوب

محل نگهداری: گنجینه کاخ موزه اختصاصی مجموعه فرهنگی تاریخی نیاوران

در بخشی از اثر "جملات شهادتین به زبان اسلاوی قدیمی نوشته شده است" / بعضی از نوشته های کتاب مقدس در دو طرف کتاب در دست حضرت مسیح به زبان اسلاوی قدیمی نوشته شده است.

در شمایل نگاری مسیحیان، مسیح پانتوکراتور (به یونانی: Χριστὸς Παντοκράτωρ)) تصویری خاص از حضرت مسیح است. پانتوکراتور یا پنتوکراتور که معمولاً به عنوان "قادر متعال" ترجمه می شود، از یکی از بسیاری از نام های خدا در مذهب یهودیت گرفته شده است.

در این نوع شمایل نگاری حضرت عیسی (منجی) با کتابی در یک دست و دستی دیگر که به معنای برکت دادن به جهان بلند کرده است تصویرسازی می شود. این نوع شمایل نگاری "پنتوکراتور" یکی از متداول ترین انواع شمایل نگاری های عمدتاً یک مفهوم الهیاتی متعلق به کلیسای ارتدکس شرقی یا کاتولیک شرقی است، در کاتولیک غربی (رومی) کمتر با این نام رایج است و برای اکثر پروتستان ها تا حد زیادی ناشناخته است. در این تصویر خداوند به عنوان قاضی و متعال معرفی شده است.

 پژوهش و گردآوری: مهناز اسدی