قالی بافت مشهد

تاریخ بافت: حد فاصل 1315 تا 1325 هجری‌شمسی 

ابعاد: 2.76*3.75 مترمربع

نوع گره: نامتقارن 

گره شمار: حدود 16400 گره در دسیمترمربع 

تار: پنبه 

پود: پنبه، دوپود 

پرز: پشم

طرح: بنداسلیمی، بته جقه، گل‌های شاه‌عباسی و انواع گل و برگ 

نقوش مهم: بته‌جقه‌ای (در این شیوه به بته مادر و بچه شهرت دارد)

چهار رنگ اصلی و شاخص: سرمه‌ای، لاکی، سبز، عاجی، صورتی 

کتیبه: دارد  

مضمون کتیبه: نام بافنده عمواوغلی 110 (علیخان عمواوغلی)

سبک: کلاسیک

محل نگهداری: کاخ‌موزه اختصاصی نیاوران 

 

شرح قالی: 

خاص‌ترین و به تعبیری دیگر استثنایی‌ترین قالی کاخ‌موزه اختصاصی نیاوران همین قالی است. این قالیِ به‌غایت ریزبافت، حاصل کارگاه‌های قالیبافی خانواده عمواوغلی در مشهد است که ریزبافت‌ترین قالی‌های دستباف تاریخ فرشبافی جهان را بافته‌اند.

 

علاوه بر ظرافت بسیار بالا، تراکم و انبوهی نقوش در این قالی و نمونه‌های مشابه از این خانواده چنان است که فقط با مشاهده نزدیک می‌توان بسیاری از نقوش را شناخت؛ در غیر این صورت به لکه‌های کوچک رنگ می‌مانند. این در حالی است که هم الیاف پنبه در تارها و هم الیاف پشم در پُرز، با دست ریسیده شده‌اند.

 

ده‌ها نوع گل شاه‌عباسی و مشابه، بُته-سرو، بندِاسلیمی و ... در زمینه گسترده شده‌اند که از شمارش خارجند. گلدانی در پایین زمینه که تمامی نقوش از آن سربرآورده‌اند نقشه قالی را به طرح‌های گلدانی پیوند می‌دهد. با این تفاوت که تقریباً در تمامی قالی‌های گلدانی، اندازه قالی کوچک و به‌ندرت از سه مترمربع بزرگ‌تر است و در واقع نسبت متعادلی مابین اندازه گلدان و ابعاد قالی وجود دارد، اما خانواده عمواوغلی این قانون را برهم زده و قالی‌هایی با ابعاد بسیار بزرگ با این طرح بافته‌اند که حتی به تعمّد، گلدان در ابعاد بسیار کوچک بوده‌است. گویی آنان روایتی خودساخته از سبک نقاشیِ سورئال را برای طرح گلدانی متصور بوده‌اند. شگفتی‌های این قالی جز با مشاهده نزدیک، آشکار نمی‌شود.

 

 

گردآوری: مهناز اسدی (آرشیو کاخ‌موزه اختصاصی نیاوران)