در میان مجموعه ای از پاپوش های اقوام ایرانی موجود در گنجینه موزه کوشک احمد شاهی مجموعه فرهنگی تاریخی نیاوران, پای پوشی با پیشینه ای از دوره قاجار به چشم می خورد که با آن بیشتر آشنا می شویم. 

 

 

کومُخ (Komokh)

کومُخ خراسان یا ساغر

کومُخ، نوعی کفش مخصوص است که جنس آن تیماج الوان است. چرم مورد استفاده این کفش از پوست دباغی شده الاغ بوده، بیشتر به رنگ سبز و در انواع ساده و تزئین شده تهیه می شده است. 

 

 

کفش کومُخ به عنوان یکی از پای پوش های زنانه منطقه خراسان به شمار می رود که بیش از یکصد سال سابقه داشته اما در حال حاضر منسوخ شده است.

 

 

کومُخ کفشی شبیه به دمپایی است که نوک پنجه آن تیز و به عقب برگشته است. شکل ظاهری کفش شبیه نعلین نوک برگشته است. رویه و کناره‌های کفش را با نخ‌های ابریشمی رنگی رودوزی و گلدوزی می‌کنند. کومُخ شکلی خاص دارد تا جایی که به جرأت می‌توان گفت نظیر این طراحی در سبک‌های امروزی نیز دیده می‌شود. 

 

 

قسمت پاشنه این کفش از پنجه اش باریکتر و چوبی بوده که در زیر چرم پنهان می شده، به این پاشنه "گِوَک- Gevak" می گفتند. 

 

 

در بعضی از انواع، قطعه ای آهنی نیز، عمدتاً نعلی شکل در ته کفش، بر روی این پاشنه قرار می گرفته که موقع راه رفتن صدای تق تق آن شنیده می شد. 

 

 

- تصاویری از کومخ قوچان موجود در کوشک احمدشاهی: