بدون عنوان (1354ه.ش)

هنرمند: منوچهر یکتایی(1398-1301 ه.ش)

تکنیک: رنگ روغن روی بوم

ابعاد: 152*152 سانتی متر

محل نمایش: موزه جهان نما

منوچهر یکتایی (1398-1301 ه.ش) تحصیلات در رشته نقاشی را در دانشکده هنرهای زیبای دانشگاه تهران گذراند سپس در پاریس و نیویورک تحت آموزش قرار گرفت. یکتایی را از نقاشان پیشگام در هنر نوگرای ایران می شناسند. زندگی اش از درون سه فرهنگ ایران، فرانسه و آمریکا شکل گرفته بود. مسیر زندگی این نقاش را به راحتی از درون کارهای وی می توان شناخت. در ایران، ساختار اسلامی تصویر، در پاریس فضای آزاد و پر از انگیزه این شهر و در آخر هم نیویورک و جو هیجان آور و پر از هیاهوی آن، جملگی در تکوین آثار یکتایی مؤثر بوده اند.

با این حال، پیشرفت یکتایی مسیر خطی و رو به رشدی را طی نمی کرد. زندگی در بین سه فرهنگ مختلف، آشنایی با مدرنیسم نیویورک و بودن در آن فضا، همه و همه برای وی شرایط بسیار خاصی را به عنوان یک نقاش پدید آورد. با وجود تمامی این الهامات و فضاهای هنری مناسب، یکتایی سعی داشت همواره فرهنگ ایرانی (فارسی) را در آثارش و یا حداقل در ذهنش حفظ کند.

در اواسط دهه 1950 میلادی او هم یکی از کسانی بود که کارهایش را در نمایشگاه های گروهی اولیه نقاشان اکسپرسیونیسم انتزاعی در گالری "استیل" در کنار آثار نقاشانی مانند دکونینگ، پولاک، نیومن و کلاین به نمایش گذاشت. بسیاری او را از اعضاء مؤسس مکتب نیویورک به حساب می آورند.

وی به جای حجم و فضاهای ارتباطی اجسام در تابلو، به سوی کارکردهای رنگ و چیدمان رنگ‌ها در سطح تابلو رفت. او اولین کسی از آموختگان مدرسه کمال‌الملک بود که به جای قلم‌مو، کاردک به دست گرفت. مهم‌ترین شاخصه‌سبک کاری او کاردک‌کاری است. امروزه برای شناخت آثار منوچهر یکتایی باید حالت‌های ماله و کاردک کاری وی را شناخت. یکتایی از هر چهار نوع کاردک استفاده می‌کند و در 90 درصد از کارهای او از لایه های ضخیم رنگی استفاده شده است. به همین علت رنگ های او به جای آبکی بودن، خمیرمانند هستند.

امروزه در میان نقاشان جهان به وضوح می‌‌توان کارهای یکتایی را تشخیص داد. چند شگرد ایرانی در کارهای او، وی را از با اهمیت‌ترین افراد گروه مکتب نیویورک می‌کند. یکتایی در میان این مکتب، به وجود ‌آورنده‌ عرفان رنگ در نیویورک بود. مهم‌تر این ‌که چون دیگر همکارانش سبک شکل‌پذیری نداشت. گاهی اکسپرسیونیست انتزاعی بود و گاهی فیگوراتیو انتزاعی. او گاهی تمایل به منظره‌کشی نیز پیدا می‌کرد و عاشق حجم در رنگ بود.

منتقدین مکتب نیویورک متوجه شدند نکته عجیب حضور حجم در رنگ در آثار وی به این خاطر است که او تابلوها را روی سه‌پایه و چارپایه نمی‌کشید، بلکه بوم را بر زمین پهن می‌کرد و از چهار طرف بر آن مسلط می‌شد. خیلی از کارهای یکتایی که امروزه کمتر قابل فهم است، به این علت است که آن تابلو را نباید بر دیوار یا روی سه‌پایه دید، بلکه کار زمینی است و باید از بالا‌ به آن نگاه کرد. در واقع نمادهای بیانی او، رنگ و برجسته‌سازی‌ آن است. در همه کارهای او یک نوع لمس بصری دیده می‌شود.

رنگ‌ها نزد یکتایی غلیظ، شدید و ضخیم‌اند. رنگ زرد تابلوهای او نشانه وحدت وجود در عناصر بودایی و قرمز او نشان رنگ چاکرای اول هندوهاست. همه رنگ‌های تابلوهای یکتایی پس‌زمینه‌ای سفید دارند و بدون ‌استثناء با رنگ سفید تلفیق شده‌اند.

گفتنی است علاوه بر اثر یاد شده، اثر دیگری از این هنرمند در موزه کتابخانه اختصاصی نیاوران نگهداری می شود.

بدون عنوان (1356)/ تکنیک: پاستل روی مقوا/ ابعاد: 86*105 سانتی متر

یادآور می شود منوچهر یکتایی هنرمند پیشکسوت هنر ایران که از بیماری آلزایمر رنج می برد در تاریخ 28 آبان ماه 1398 در سن 97 سالگی در کشور آمریکا درگذشت.

مجموعه فرهنگی تاریخی نیاوران درگذشت این هنرمند ایرانی را به اهالی فرهنگ و هنر و بستگان ایشان تسلیت می گوید.