بدون عنوان (۱۳۴۸)
هنرمند: مسعود عربشاهی (۱۳۹۸-۱۳۱۴ه.ش)
تکنیک اثر: رنگ روغن روی بوم
ابعاد: ۹۳*۱۳۲ سانتی متر
محل نمایش: موزه جهان نما
????نقاش، معمار و مجسمه ساز ایرانی
مسعود عربشاهی نخستین بار آثارش را در "انجمن فرهنگی ایران و هنر" نمایش داد. او به عنوان یکی از هنرمندان منسوب به "مکتب سقاخانه" شناخته شد.
در جمع هنرمندان سقاخانه او تنها کسی بود که از خط و نقاشی های مذهبی کلیشه ای استفاده نکرده است.
عربشاهی در آثارش کتیبه های باستانی و نقش برجسته های آشوری، بابلی و کتیبه های هخامنشی، ساسانی و اشکانی را به یاد می آورد. دو فرمی که بیشتر در آفریده های مسعود عربشاهی به چشم می خورد رمزهای چهاگوش و دایره اند.
عربشاهی در هنر خود به سیر و سلوک در تاریخ متافیزیک ایرانی پرداخته است. او هیچگاه نمی پذیرفت که به هدف رسیده است، هر لحظه و هر گام که بدان نزدیک می شود، به قول خودش همواره در آغاز راه است ...
هنر عربشاهی چند ویژگی دارد:
۱)آثار عربشاهی ریشه در گذشته های تاریخی دارد
۲)او هنرمند ذهن گراست
۳)اینکه همسو با امر ذهنی بودن، هنر ایرانی، هنری اندیشه ورز است
۴)عامل فضا در آثار عربشاهی قابل اعتناست
۵)مقوله زمان است. با وجودی که اغلب آثار عربشاهی ریشه در گذشته تاریخی دارد ولی آثارش به طرز مشخصی امروزی و معاصر است
مسعود عربشاهی به نسلی از هنرمندان نوگرای ایرانی تعلق دارد که همواره با دغدغه جدی گونه‌ای «اقتباس» و هم‌زمان «ازآن‌خودسازی» عناصر مشترک مدرنیسم هنری در رویکرد و اشکالِ آن و هم‌آمیزی آن‌ها با مصالح ملی و محلی هنر ایرانی دست به گریبان بود.
او نیز همانند دیگر هم‌قطاران هنرمندش و نیز پیشگامان صحنه فرهنگ ایرانی به اَشکال گذشته فرهنگی ایران با بهره‌جویی از قالب‌های نوین هنری به تلاشی پیگیر و مصرانه همت گمارد.
عربشاهی در مسیر کاوش‌گری هایش برخلاف برخی دیگر هنرمندان جریان نوسنت‌گرای «سقاخانه» علاقه‌ای به بهره‌جویی از عناصر محلی، عامیانه و بومی نشان نداد، بلکه با کاوشی عمیق‌تر در گذشته تاریخی، هنر ایران و بین‌النهرین را آن‌چنان که برای نمونه در نقوش، کتیبه‌ها و نقش برجسته های سومری، آشوری، مفرغ های لرستان و هنر زیویه تجلی یافته بود، به عنوان منبع الهام خویش برگزید.
با این‌حال نزدیکی دیدگاه و روحیه‌اش با رویکرد بنیادی این جریان و نیز شباهت‌های زیبایی‌شناختی و فرمال در برخی آثار وی در ابتدای دهه ۱۳۴۰ و ارائه آثارش در کنار دیگر هنرمندان سقاخانه، او را به‌شکلی به این جریان منتسب کرد.
بااین‌حال در مجموع می‌توان چنین استنباط کرد که عربشاهی در میان این گروه از هنرمندان و دیگر هم‌نسلان خود که هر یک به‌گونه‌ای به آرمان تجلیل از میراث فرهنگی و گذشته خود پایبند بودند، یکی از هنرمندان مستقل نوگرای ایران بود که در طی پنج دهه گذشته در عرصه هنر ایران حضور داشت.
بهره‌گیری و ظهور آشکار عناصر سنتی و نشانه‌های آشنای محلی به‌ندرت در کارهای وی متجلی می شدند؛ در عوض عمدتاً تداعی نشانه‌های فرهنگی و تاریخی هستند که در قالب‌های مدرنیستی – غالباً به‌شکل آبستره - به‌دقت مفصل‌بندی می‌شوند.
شکی نیست که توجه ویژه عربشاهی به هنر انتزاعی مدرن یکی از ویژگی‌های شاخص آثار وی در سراسر فعالیت هنری‌اش است. در آثار متنوع او از حیث تکنیکی - از نقاشی‌های روی بوم تا حکاکی‌های روی گچ، نقش برجسته های عظیم و ترکیب مواد و مصالح - توجه ویژه وی به کشف و تجربه مواد نوینی را می توان یافت که از جهاتی در نمونه های هنری هم عصر خود متجلی شده بود.
جوایز:
- جایزه نخست چهارمین بی‌ینال تهران (جایزه اول هنرهای زیبای کشور) در فروردین ۱۳۴۳
- جایزه اول در نمایشگاه بین‌المللی موناکو ـ فرانسه در سال ۱۳۵۲
- جایزه اول در نمایشگاه روز مادر ۱۳۵۲ در سال ۱۳۵۳
- جایزه اول در مسابقه مجسمه‌سازی تهران در سال ۱۳۵۳
نمایشگاه ها:
۱۹ نمایشگاه انفرادی در ایران، آمریکا و فرانسه از آثار او برپا شده است و همچنین در بیش از ۴۰ نمایشگاه گروهی در ایران، آمریکا، فرانسه، سوئیس، تونس، ایتالیا، مغرب و انگلستان شرکت داشت.
آشنایی با دیگر آثار عربشاهی در مجموعه نیاوران:
- بدون عنوان (1346)/ نام هنرمند: مسعود عربشاهی (1398-1314)/ تکنیک: ترکیب مواد روی گونی/ 41*250 سانتی متر/ محل نمایش: موزه کتابخانه اختصاصی نیاوران (جهت اصلی تابلو: عمودی)
- بدون عنوان/ هنرمند: مسعود عربشاهی(1398-1314)/ تکنیک: رنگ روغن روی بوم/ ابعاد: 135*140 سانتی متر/ محل نگهداری: موزه کتابخانه اختصاصی نیاوران
یادآور می شود مسعود عربشاهی هنرمند پیشکسوت هنر ایران ۲۵ شهریور ۱۳۹۸ در سن ۸۴ سالگی بر اثر بیماری قلبی-ریوی در تهران درگذشت.
مجموعه فرهنگی تاریخی نیاوران درگذشت این هنرمند ایرانی را به اهالی فرهنگ و هنر و بستگان ایشان تسلیت می گوید.
گردآوری: پروانه اسکاش با همکاری معصومه بهرامیان