عنوان کتاب: کتاب دعاهای روزانه متعلق به لوئی دوازدهم
نوع کتاب: خطی
تصویرگر: ژان کلمب
سال کتابت: قرن 15 میلادی
جنس کاغذ: کاغذ پوستی
جلد: جلد مراکشی زیتونی مزین به نوارهای باریک و عطف آن مزین به گل از جنس طلا
محتویات اثر: مجموعه ای از دعاهای روزانه، گفتگو و مناجات های مخصوص فرقه کاتولیک

 

کتاب ساعت ها یا به تعبیر بهتر کتاب دعاهای روزانه، مجموعه دعاهایی برای افراد عادی و پیروان مذهب کاتولیک و پیروان مسیح بود که همانند کتاب دعای روحانیون و کشیشان در ساعات شرعی و مختلف روز و یا در مراسم خاص مثل تدفین خوانده می شد به همین جهت به کتاب ساعت ها معروف بود.

 

هر خانواده یکی از این کتاب های با ارزش و گرانبها داشت که از نسلی به نسل دیگر منتقل می شد. این کتاب ها دارای تصاویری با نگاره های سنتی هستند که مثل محتوای کتاب موضوع تصاویر هم مذهبی است.

 

کتاب ساعت ها در متون مختلف به کتاب های الهی نیز معروف هستند چراکه طبق ترجمه کتاب عهد قدیم تمام لحظات شبانه روز همراه با ستایش و پرستش خداوند مقدس است.

 

کتاب دعا از نظر محتوای مذهبی شامل سه بخش بود. بخش نخست به مریم مقدس و حضرت مسیح و نحوه زندگی آنها تعلق دارد و تصاویر این بخش هم صحنه هایی از زندگی مریم مقدس و مسیح را نشان می دهد. بخش دوم شامل دعاهایی برای طلب بخشش و توبه و اظهار ندامت بود که تصاویر آن تصویر حضرت داوود هست. بخش سوم هم دعاهایی است که روحانیون کلیسا هنگام تدفین برای آرامش روح مرده و بخشوده شدن فرد می خوانند و تصاویر این بخش هم مراسم تدفین و بهشت و جهنم را نشان می دهد.

 

کتاب دعاهای مذهبی و روزانه لویی دوازدهم که جزو کتب خاص کتابخانه اختصاصی نیاوران می باشد طبق سند موجود در کتاب، متعلق به لویی دوازدهم می باشد که در ابتدای قرن شانزدهم میلادی پادشاه فرانسه بود.

 

کتاب خطی و کاغذ آن پوستی می باشد و محتوای کتاب هم شامل دعاهای روزانه با همان مضامین مذهبی که ذکر شد، بوده و مخصوص اوقات شرعی و مختلف شبانه روز می باشد.

 

در قرن هجدهم یک جلد کامل این کتاب مجدداً صحافی شد، جلد کتاب، جلد مراکشی زیتونی که با نوارهایی باریک و گل هایی از طلا آراسته شده و حاشیه های آن در حین صحافی مجدد بریده نشده و از بین نرفته است.

 

تصاویر کتاب توسط دو هنرمند نقاش انجام شده است که نقاش تصویر سوم به بعد، "ژان کلمب" نگارگر برجسته اهل (بورژ) فرانسه بود که چندین اثر او در کتابخانه ملی پاریس نگهداری می شود.

 

کتاب های دیگری که ژان کلمب تصویرگری کرد، کتاب مخصوص "لویی دو لاوال" حاکم شامپاین و مشاور لویی یازدهم و بزرگ زاده و نامدار و دوستدار کتاب در قرن پانزدهم بود. او در سال 1489 فوت کرد.

 

یکی دیگر از کتاب هایی که کلمب تصویرگری کرد (تاریخ جنگ تروآ) بود که موزه های غرب برای به دست آوردن آن پنج سال رقابت می کردند.

 

سبک ژان کلمب، سبکی مشخص و شناخته شده است و در این کتاب خطی نیز با دست نقاشی کرده است. (در این قرن نسخه های خطی با نقاشی های مربوط به آنها گفته می شود که دارای امضا نمی باشند)

 

کتاب لویی دوازدهم دارای یازده نقاشی برجسته و مهم است:

ملاقات

میلاد مسیح

بشارت به شبان ها

نیایش مغان

معرفی مسیح در معبد

فرار به مصر

تاجگذاری مریم مقدس

عید پنجاهه

مبارزه داوود با جالوت

تشویق ایوب توسط دوستان

تدفین

 

در کتاب دعاهای روزانه لویی دوازدهم پنج نقاشی دیگر نیز با موضوعات زیر کشیده شده است:

قدیس متی

قدیس مرقس

قدیس لوقا

قدیس یوحنا

حضرت مریم

 

این چهار نفر از حواریون بودند که انجیل حضرت عیسی را نوشتند.

 

دو صفحه از کتاب نیز که از جنس کاغذ پوستی است سفید باقی مانده است و در آن تصویری نقاشی نشده است.

 

طبق اظهارات "ژان پرشه" مدیر و مسئول بخش نسخ خطی کتابخانه ملی پاریس بعد از مرگ لویی دوازدهم این کتاب به "فرانسوای اول" و بعد به "هانری دوم" از دیگر پادشاهان فرانسه رسیده ولی  پس از آن رد اثر تا به امروز گم شده است.

 

Maroquin:

پوست بز است که برای جلدسازی استفاده می شود. پوست بز در مراحل دباغی با شیوه ای خاص و با استفاده از سماق به پوستی نرم و قابل انعطاف برای جلدسازی و صحافی تبدیل می شود. در واقع با شیوه ای خاصی با استفاده از سماق پوست بز را برای صحافی، نرم و سبک می کنند.

 

 

ژان کلمب (1493-1430):

ژان کلمب (Jean Colombe) مینیاتوریست، نقاش و تصویرگر فرانسوی، در سال 1430 در شهر بورژ فرانسه به دنیا آمد و در سال 1493 از دنیا رفت. او پسر فیلیپ کلمب مجسمه ساز و متعلق به یک خانواده هنرمند بود. کارش در خدمت روحانیون مذهبی بود و بعد هم در دربار لویی یازدهم و اختصاصا برای "آن دوفرانس" شروع به کار کرد.

 

"آن دوفرانس" و "لویی دولاوال" از مشتریان ژان کلمب بودند. یکی از آثار برجسته ژان کلمب، کتاب دعاهای روزانه لویی دولاوال و کتاب خطی لویی دوازدهم است که شامل تصاویری با مضامین مذهبی هستند.

 

این کتاب همزمان با ولادت حضرت عیسی مسیح (ع) به مدت یک ماه در دی ماه 1397 در موزه کتابخانه اختصاصی مجموعه فرهنگی تاریخی نیاوران در معرض دید قرار گرفت.

 

 

 

 

 

پژوهش و گردآوری: مریم شریفی