درختچه تزئینی بونسای یکی از شاهکارهای هنر تراش سنگ است که در کتابخانه اختصاصی کاخ نیاوران موجود است.
تاریخچه درختچه های تزئینی بونسای
بونسای یا درختچه های مینیاتوری ژاپنی، هنر پرورش درختان و گیاهانی است که در اندازه کوچک ایجاد می شوند. منشا هنر بونسای به بیش از 1500 سال پیش به چین وژاپن می رسد، به طوری که هر خانواده اصیل ژاپنی این درخت را به نسل بعد از خود می سپردند و نسل در نسل مانند گنجی با ارزش از آن نگهداری میکردند. فرهنگ چین و خصوصا ژاپن در خلق منظره سازی فضای سبز بر این است که کل طبیعت را یکجا به باغ منتقل کنند . نه مانند غربیها که قسمتی از طبیعت را به عنوان باغ تلقی میکنند. ژاپنیها طبیعت را دوست دارند، نه فتوکپی از آن و باغسازی غربی را فتوکپی از باغ میدانند. بونسایی نوعی از باغبانی هنری است که از قدیم در چین و ژاپن به روشهای مختلف متداول بوده و هم اکنون کل جهان از این هنر با اطلاع هستند و کم و بیش آن را بطور نسبی به اجرا در می آورند. از نظر لغوی BON به معنی بشقاب، سینی یا گلدان و Sai به معنی کشت و کار است و bonsai را" کاشت در گل جا" معنی کرده اند، اما نه هر گلدانی و گیاهی. پا کوتاه کردن یک درخت و کاشت در گل جای کوچک متضمن هرس و نگهداری خاص است که با هرس دیگر درختان در باغ متفاوت است.

مطالعه موردی درختچه بونسای موجود در کتابخانه اختصاصی
بونسای تزیینی موجود در کتابخانه یکی از شاهکارهای هنر تراش سنگ می باشد که از سوی دانشگاه فارابی به فرح دیبا هدیه شده است. این درختچه با گلدانی از جنس مینا و با طرحی زیبا از "درنای سفید ژاپنی" و "درخت موز در یک برکه" به همراه شکوفه های گل نیلوفر آبی مزین گشته است. رنگ غالب گلدان آبی تیره به همراه حواشی طلایی رنگ می باشد. در چهار سوی آن تصاویری از طبیعت، الهام بخش هنرمند بوده است. در کف گلدان به جای خاک از سنگ ریزهای مصنوعی شیشه فام پوشیده شده که در مرکز گلدان تنه درختچه را احاطه کرده است . درختچه با ارتفاعی حدود 5/54 سانتیمتر (بهمراه گلدان) با سر شاخه های پر از شکوفه کامل شده است. تنه درخت با رنگ طلایی پوشیده شده و شاهکار هنر دست استاد کار را می توانیم در شکوفه های از سنگ یشم اسفناجی و عقیق تراشیده شده در شاخکها مشاهده کنیم . که روی هم کمپوزسیون دلنشینی از فرم و رنگ را خلق کرده است.
این اثر هنری در فضای اصلی (طبقه همکف) در میان مبلمان مرکزی کتابخانه نگهداری می گردد.
گردآورنده: لطف الله لطفی