گسترش موزه های دنیا و همکاری همه جانبه ی سازمان های علمی و فرهنگی و صنعتی با موزه ها در جهت دست یابی به اهداف فرهنگی، از طریق هماهنگ نمودن اقدامات بین اللملی و تدوین برنامه هایی میسر است که دارای خطوط اساسی همکاری مشترک و دو جانبه بین مردم و موزه هادر سطح جهانی باشد. بر اساس همین اعتقاد در قطعنامه ی شماره ی پنج در دواز دهمین مجمع عمومی کمیته بین اللملی موزه ها (ایکوم) در مسکو که در 28 مه سال 1977 میلادی برپا شد، روز 18 مه را به عنوان روز جهانی موزه اعلام نمودند.

از سال 1978 میلادی روز جهانی موزه هر ساله در 18مه مطابق با 18اردیبهشت برگزار می شود و هدف های علمی –فرهنگی موزه ها و فعالیت های انجام شده در امر گشایش موزه های جدید و سازمان بین اللملی برای بازدید کنندگان و عموم بیان می شود.

اعتقاد بر این است که هر سال برپایی روز جهانی موزه ها با استفاده از وسایل تبلیغاتی و انتشاراتی به باروری فرهنگ و ارتقا آگاهی مردم و موزه داران کمک موثری بنماید.

واژه موزه ازکلمه یونانی "موزیون" ) MOUSEION ( گرفته شده است ودر دوره ی کلاسیک یونان جایگاه پرستش "موز"هاست "موزها" فرشتگان الهام بخشی هستند که هنرهای عامیانه،موسیقی،شهر،نقاشی،معماری و...به ایشان نسبت داده شده است. این مکان ها به فرشگان الهام بخش وقف می شدند و جایگاهی برای پرستش ومطالعه بودند. 

در تمدن های قدیم،این گونه معابد ومجالس با اندک تفاوت هایی که ناشی از طرز تفکر بشر در تبین مسائل حیاتی در مناطق مختلف اقلیمی وزیست شناختی است،مشاهده گردیده که گاهی به صورت کتابخانه ای منظم ومملو از لوحه های گلی در بین النهرین وزمانی به صورت معابدی پر ازچشمه های نذری وهدایای قربانی در معابد ایلامی وفلات ایران ودر مصر و...دیده می شود. در یونان ومصر به دلیل پیشرفت در آفرینش هنری،این مکان ها ومجالس با شکوه تر وجامع تر جلوه می کند.

در حدود اوایل قرن سوم قبل از میلاد بنیاد پژوهشی مهمی تحت ریاست" بطلمیوس اول"در شهر اسکندریه مصر که در آن زمان مر کز آموزش یونان بود،برپا شد.این مرکز قرن ها موزه ی اسکندریه نامیده می شد وشامل انواع پیکره های اندیشمندان ،هدایا ونذورات،ابزار شناسی،استخوان ها چرم وپوست جانوران کمیاب بود.

امر جمع آوری آثار فرهنگی که در معابد وپرستشگاه های اولیه صورت می گرفت،به تدریج با تنوعی که در مناطق وساخته های هنری گوناگون ایجادشد،مجموعه های جالب معابد وآتشکده ها وکلیساهای جامع را به وجود آورد.پا به پای این مراکز حکمرانان مختلف نیز به خاطر اندوختن مال وثروت زیاد از طریق انتخاب وجنع آوری شاهکارهای هنری بخصوص جواهرات وزیورآلات به این جمع پیوستند.کلیساهاومعابد با عوامل تشکیل دهنده ی معماری آنها نظیر نقش برجسته ها ،مجمسه ها،نقاشی ها وسایر اثار هنری خود به صورت مجموعه های جالبی از گیاهان وحیوانات وصنایع بودند،در سال 1500-1600میلادی خانواده های سلطنتی ودر بارها،شاهکارهای هنری وصنایع دستی با ارزش را جمع آوری نموده وبه تدریج برتعداد آنها افزودند که بعضی ازآنان به مرور زمان با همین اشیاء موجود به موزه تبدیل شدند (مثل گالری اوفیزی در فلورانس)

اولین موزه عمومی به نام "اشمولین "در سال 1683میلادی در دانشگاه آکسفورد انگلستان با آثاری که توسط "الیاس اشمول"دانشمند انگلیسی جمع آوری شده بود افتتاح گردیداز اوایل قرن هیجدهم میلادی با مطالعات زیادی که در عرصه ی علوم مختلف صورت گرفت،به تدریج با تفکیک مجموعه های گیاهی وجانوری وهنری از هم،نمایشگاهی عظیمی برپا شد.وتحولاتی در گشایش وتجهیز تالارهای مجموعه های هنری صورت گرفت واطلاق عنوان موزه به این مجموعه ها در بین مردم متداول شد.در سال 1753میلادی موزه بریتانیا ایجاد ودر نیمه ی دوم قرن هیجدهم با اشیای لوگزامبورک که به فرانسه منتقل شده بود موزه ی لوور به صورت یک موزه عمومی افتتاح شد.

افتتاح موزه ها در آمریکا از روند فعال تری برخوردار بود ودر طول قرن نوزدهم بیش از 200موزه در آمریکا ایجاد شد. افزایش تعدادموزه ها وگسترش امر موزه داری مستلزم وجود افراد آموزش دیده ومتخصصین رشته های مختلف بود و هر قدر که توجه عموم به این سازمان ها بیشتر جلب می شد،به مرور زمان دامنه ی وظایف وحدود عملکرد های فرهنگی موزه ها وسیع تر شده ولزوم استفاده از پیشرفته ترین تکنیک های حفظ ونگهداری اموال فرهنگی بیشر احساس می شد.

حالا دیگر موز ها در یافته بودند که فقط  وظیفه جمع اوری وثبت ونگهداری آثار عتیقه واموال نفیسه را ندارند بلکه  وظیفه ی  معرفی آنها  را به عهده دارند. علاوه بر این  چون مسئولیت جلب  وجذب مردم به عهده آنهاست ، بایستی   برنامه های آموزشی مختلفی متناسب با سن وآگاهی بازدید کنندگان (با استفاده از خدمات آموزشی) تدارک ببینند.در ضمن به طور مستمر با سازمان های علمی  ،فرهنگی وآموزشی کشور جهت ارتقاءسطح بازدهی خود همکاری وهماهنگی لازم را داشته باشند.از طرف دیگر با کلیه ی سازمان ها وانجمن های فرهنگی بین المللی در سطح جهانی ارتباط بر قرار کرده وعلاوه بر استفاده از تجارب آنها، با  تشکیل نمایشگا ه های فعال در سرتاسر دنیا،هنر وفرهنگ مرزوبوم خود را به طور شایسته معرفی نمایند.

گرد آوری: عفت نریمانی راد