فرش مشاهیر یکی از زیباترین و ماندگارترین فرشهای جهان است که با 109 تن از پادشاهان ایران، 56 تن از مشاهیر جهان و 16 تصویر از حجاریهای مربوط به دورهی ساسانی و هخامنشی طراحی شده است.
مساحت این فرش 18 متر مربع است و در تاریخ 1299 خورشیدی توسط حسن خان شاهرخی، طراحی و به دست استاد علی کرمانی بافته شده است. حاشیهی این فرش اقتباس از کتاب «عجم» تالیف فرصتالدوله شیرازی است، و همچنین در متن فرش هم نمونههایی از این کتاب سود برده شده، و نام افراد هم در کنار آن قید شده است. در قسمت تحتانی متن فرش هم عکسی از شاه قاجار احمد شاه نقش بسته است.
این فرش هم اکنون در کاخ اختصاصی نیاوران در معرض نمایش عموم قرار دارد.
متن فرش به دو دسته تقسیم شده است؛
در متن وسط که به صورت بیضی است؛ بعضی از مشاهیر طراحی شدهاند؛ اما در فضای وسط فرش کمتر جنبهای از تاج و تخت سلطنتی دیده میشود؛ و طراح فضای حاکم بر وسط فرش را شاعرانه و با نقوش گیاهی طراحی کرده است.
در متن اطراف بیضی هم نقوش سلاطین و شاهان را مشاهده میکنیم که کاملا فضای سلطنتی است؛ و این موضوع از نحوهی نشستن، طراحی لباس، تاجهای سلطنتی که بر سر دارند، و سایر موارد کاملا مشخص است.
در طراحی این فرش پرسپکتیو کاملا رعایت شده و طراحی اندامها و فیگورها با مهارت تمام صورت گرفته است. در طراحی قسمت بالای فرش از ستونهای دورهی هخامنشی استفاده شده است؛ ضمن اینکه تختهای پادشاهی هم طراحی شده که گویا پادشاهان بزرگتر و مسنتر در آن قسمت بر تخت نشستهاند.
در حاشیهی فرش هم برخی از حجاریهای هخامنشی و ساسانی را شاهد هستیم که عناوین اصلی آن عبارتنداز:
- پیروزی شاپور یکم بر والرین: مربوط به دورهی ساسانی-نیمهی دومسدهی سوم میلادی و نیشابور است.
- حملهی شیر به گاو: تخت جمشید- دورهی هخامنشی- یکی از معروفترین نقشهای تخت جمشید است.
- اردشیر بابکان در حال گرفتن حلقهی شاهی از اهورا مزدا: الگوی اصلی این طرح تصویری است که فرصتالدولهی شیرازی از رستم کشیده است.
- مهار شیر توسط قهرمان پارسی: دورهی ساسانی- کاخ تچر- تخت جمشید- این نقش کاملا نقشی نمادین است.
- موجود بالدار: هخامنشی- پاسارگاد- در اینجا موجودی چهار بال مشاهده میشود که در نقش اصلی و در پاسارگاد، تاجی بر سر دارد که مصری است؛ ولی در فرش تاج طراحی نشده است.
- گاو بالدار با سر انسان: خورس آباد- دورهی سارگون دوم- این نقش برگرفته از دروازههای کاخهای آشوری است.
- نبرد پهلوان با گریفین: هخامنشی- تخت جمشید- کاخ صد ستون- پادشاهی را نشان میدهد که در حال نبرد با حیوان ترکیبی از شیر و عقاب است.
- بهرام یکم در حال گرفتن حلقهی شاهی از اهورا مزدا: ساسانی- بیشابور- تصویری از شاه و اطرافیانش که در سه ردیف بر سنگ حجاری شدهاند.
- پیروزی شاپور یکم: ساسانی- دارابگرد فارس- این تصویر پیروزی شاپور یکم ساسانی بر رومیان را نشان میدهد که سوار بر اسب است.
اسامی پادشاهان و سلاطین متن فرش
1. کیومرث2. سیامک3. هوشنگ4. طهمورث5. جمشید جم6. ضحاک7. فریدون8. ایرج9. سلم10. تور11. منوچهر12. افراسیاب13. زاب14. گرشاسپ15. کیقباد16. کیکاوس17. کیخسرو18. لهراسپ19. گشتاسب اول20. اردشیر21. همای24. دارای سیم25. اسکندر کبیر26. اشک اول27. تیرداد اول28. اردوان اول29. فراآتس30. فرهاد اول31. مهرداد اول32. فرهاد دوم33. اردوان دوم34. مهرداد دوم35. اشک دوم36. سیناتروک37. فرهاد سیم38. مهرداد سیم39. اُرُد اول40. فرهاد چهارم41. فرهاد پنجم42. اُرُد دوم43. وانان یکم44. اردوان سیم45. واردان46. گودرز47. انوش دوم48. بلاش اول49. فیروز50. خسرو51. بلاش دوم52. بلاش سیم53. بلاش چهارم54. اردشیر بابکان55. شاپور اول56. هرمز اول57. بهرام اول58. بهرام دوم59. بهرام سیم60. نرسی61. هرمز دوم62. شاپور ذوالاکناف63. اردشیر دوم64. شاپور سوم65. بهرام چهارم66. یزدگرد67. بهرام گور68. یزدگرد دوم69. هرمز سیم70. فیروز71. بلاش72. قباد اول73. انوشیروان دادگر74. هرمز چهارم75. خسرو پرویز76. قباد دوم77. اردشیر سوم78. شهربراز79. پوران دخت80. مهیندخت81. فرخزاد82. یزدگرد سیم83. یعقوب لیث84. منصور بن عبدالملک85. ناصرالدین سبکتکین86. محمود سلطان87. مسعود سلطان88. طغرل سلجوقی89. محمدسلطان شاه90. چنگیزخان91. هلاکوخان92. امیر تیمور گورکان93. شاه اسماعیل94. شاه طهماسب95. شاه عباس بزرگ96. شاه عباس ثانی97. شاه سلیمان98. شاه سلطان حسین99. شاه طهماسب ثانی100. نادرشاه افشار101. کریمخان زند102. محمد حسنخان103. آقامحمدخان104. فتحعلی شاه105. محمدشاه106. ناصرالدین شاه107. مظفرالدین شاه108. محمدعلیشاه109. احمدشاهاسامی مشاهیر جهان (قاب بیضی شکل)
1. حضرت موسی موشه (ع)(بزرگترین پیامبر قوم یهود)
2. حضرت سلیمان(ع)(مقتدرترین و ثروتمندترین پادشاه و پیامبر بنی اسرائیل)
3. رومولوس (بنیانگذار و نخستین پادشاه رم)
4. کنفسیوس(بزرگترین متفکر دوره باستانی چین)
5. ناخوانا6. ناخوانا7. ناخوانا8. سقراط (
فیلسوف بزرگ یونانی اهل
آتن)
9. اسکندر کبیر(
بزرگترین امپراتوریدنیای باستان، یکی موفقترین فرماندهان نظامی در سرتاسر تاریخ)
10. ناخوانا11. ناخوانا12. قیصر سزار(
دیکتاتور و رهبر نامدار سیاسی و نظامی
جمهوری روم(۴۴سال پیش از میلاد))
13. تراژان (سیزدهمین و مشهورترین
امپراتور امپراتوری روم )
14. کلویس (نخسین پادشاه فرانسه)
15. کنستانتین (امپراتور رم، مسیحیت را مذهب رسمی اعلام کرد)
16. ناخوانا17. ناخوانا18. حضرت عیسی (ع) (آخرین پیامبر از پیامبران بنی اسرائیل)
19. عمر (خلیفه دوم از
خلفای راشدین)
20. ناخوانا21. شارلمان (موسس
امپراتوری مقدس روم ،پدر کشورهای
فرانسه و
آلمان)
22. هارون الرشید (پنجمین و نام آورترین خلیفه عباسی)
23. ناخوانا24. ناخوانا25. ناخوانا26. چنگیزخان (موسس دولت مغول و سردار و فاتح معروف جنگی)
27. لوئی نهم (معروف به لوئی قدیس،پادشاهی مقتدر و در عین حال پرهیزگار)
28. گیوم تل (قهرمان تاریخی
سوئیس در قرن چهاردهم)
29. ادوارد سیم (یکی از موفقترین فرمانروایان انگلیسی،او بار دیگر قدرت را به خاندان سلطنتی باز گرداند و
پادشاهی انگلستان را به یکی از کارآمدترین قدرتهای نظامی اروپا بدل ساخت)
30. ناخوانا31. ناخوانا32. شارل جسور33. کریستف کلمب (سوداگر و دریانورد اهل جنُوا در ایتالیا بود که بر حسب اتفاق قاره آمریکا را کشف کرد)
34. ناخوانا35. ناخوانا36. ناخوانا37. لوئی دهم (پادشاه ستیزه جوی فرانسه1314-1316)
38. ناخوانا39. ناخوانا40. ناخوانا41. فرانسوا اول(
پادشاه فرانسه از 1515 اولین رهبر دوره
رنسانس فرانسه)
42. ناخوانا43. ناخوانا44. هانری چهارم (نخستین پادشاه از
دودمان بوربون ۱۵۸۹ معروف به هانری بزرگ )
45. ناخوانا46. ناخوانا47. ناخوانا48. ناخوانا49. ناخوانا50. لوئی چهاردهم (مقتدرترین پادشاه فرانسه)
51. ناخوانا52. شارل دوازدهم (یکی از نیرومندترین
امپراتوران امپراتوری مقدس روم در
سدههای میانه)
53. فردریک دوم54. ناخوانا55. ژرژ واشنگتن (از رهبران انقلاب امریکا و نخستین رئیسجمهور آمریکا)
56. ناپلئون(بزرگ ترین فرماندهان نظامی تاریخ و امپراتور فرانسه)
فرش مشاهیر/ بافت راور کرمان/ نخ و پشم/ 80 رج/ ابعاد 38/3 * 30/5 متر