سه شنبه 21 بهمن 1399 - 10:57

سرود ایران ایران
آهنگساز: فریدون خشنود
خواننده: رضا رویگری
شعر: حسین سرفراز

این سرود ماندگار یکی از متفاوت ترین آهنگ های انقلابی است. داستان ساخت آن این است که فریدون خشنود به نزد رضا رویگری می رود برای اجرای آن و به او می گوید: سرودی ساخته ام و می خواهم که تو آن را بخوانی و قصد انتشار آن هم ندارم و می خواهم به یادگار نزد خودم داشته باشم.

رویگری قبول می کند و به استودیو می رود بعد از ضبط مراحل صداگذاری چند روز طول می کشد چون آهنگساز به دنبال نوازنده طبل می گشته است و در آن روزهای پرهیاهو یافتن چنین نوازنده ای کار آسانی نبوده است.

به هر حال کار ضبط می شود  و روز 23 بهمن از رادیو تلویزیون پخش می شود که با استقبال کم نظیر مردم روبرو می شود. کپی نوارهای این سرود به سرعت در میان مردم پخش می شود و تبدیل به سمبلی از پیروزی انقلاب می شود.

این سرود هنوز پس از چهار دهه طراوت و تازگی خود را حفظ کرده است و حتی برای نسل های بعد تداعی گر خاطرات روزهایی است که در آن حضور نداشته اند و تنها از آن شور و همدلی و پیوستگی شنیده اند. این سرود با اینکه قالب موسیقی کلاسیک ایرانی ندارد اما در فضای موسیقی ایرانی ساخته شده است. گام و فواصل آن از جنس دستگاه شور است هرچند قصد و نیت سازده، ساخت یک تصنیف سنتی نبوده است.

مهمترین ویژگی این سرود عدم استفاده از ارکستر و سازهای معمول است. در همراهی آواز از صدای طبل و زنجیر و سنج استفاده شده است که در موسیقی مذهبی ایران سابقه ای بس کهن دارد.

این نوآوری و خلاقیت در اجرا که ریشه در فرهنگی عمیق دارد و نیز صدای خاص رضا رویگری موجب خلق متفاوت ترین سرود انقلابی در آن سال ها می شود.

دلیل اقبال عمومی آن نیز استفاده از نمادهای صوتی مانند سنج و زنجیر و طبل است که گوش و جان مردم سال ها با آن عجین است و این صداها یادآور مفهوم شهادت و مبارزه با ظلم و قیام سرور آزادگان جهان حسین است.

مضمون شعر نیز آرمان های میهنی و ایمانی ایران اسلامی را با هم پیوند زده است و دو واژه "ایران" و "الله" پر بسامدترین کلمات در شعر این تصنیف هستند. ترکیب تمام این عناصر اثری موسیقایی خلق می کند که در تاریخ ایران جاودان است.

پژوهشگر: امید انارکی با همکاری مهناز اسدی