يکشنبه 19 شهريور 1391 - 12:38

اوپانیشاد

عنوان کتاب: اوپانیشاد

ترجمه: محمد داراشکوه، فرزند شاه جهان از متن سانسکریت؛

با مقدمه و حواشی و تعلیقات و لغتنامه و اعلام بسعی و اهتمام تاراچند، محمدرضا جلالی نائینی

ناشر: کتابخانه طهوری،

تهران، 1356

موضوع: فلسفه هندی، هندوئیسم

این کتاب مشتمل بر نمونه های برجسته از افکار متفکرین هندی و از کهن ترین مینوی آئین هندو است که به دوره براهمایی باز می گردد. اوپانیشادها تأثیر شگرفی بر فلسفه و دین هندو داشته اند و مفاهیم باطنی این آئین را بیان نموده اند.

کتاب های اوپه نیشد اولین تدوین افکار فلسفی مرتب هندوان را نشان می دهد یعنی این اسناد قدیمی ترین تحریرات اصولیست که فکر و اهتمام دانشمندان هند را برای درآوردن عالم عینی به صورت عالم عقلی نمایان می سازد. این اوپه نیشدها از آن روزگاران نسبت به افکار فلسفی متأخر هند مرجعیت عامه داشته و کسی مخالفت اصولی با آن نکرده است.

در بخش اول کتاب در خصوص سرزمین و مردم هندوستان، موقعیت جغرافیایی شبه جزیره هند و تقسیمات طبیعی انواع مذاهب از قبیل هند، مسلمان، مسیحی، سیک، جین، بودائی، زرتشتی، مذاهب قبیله ای و یهودی و سیر مذهب در هندوستان توضیحاتی آورده شده است.

در فصلی از کتاب به پیدایش فلسفه در هند از جمله مکتب های ناستک و مکتب های آستک اشاره گردیده؛ در فصلی دیگر به شرح کتاب های مقدس ودا (وید.بید VEDA) به معنی دانش و به طور اخص به معنی دانش مقدس و شامل کلیه متونی است که مردم آریایی در سرزمین هندوستان به وجود آورده اند، پرداخته شده است.

لفظ اوپانیشاد که از کلمات اوپ (به معنی نزدیک) و نی ( به معنی پائین و سد (نشتن)) ترکیب شده است؛ چون شاگردان دور استاد خود می نشستند تا حقیقت را از او فرا گیرند و به وسیله آن جهل را از میان بردارند، از اینرو اوپانیشاد به معنی نشستن شاگرد نزد استاد برای آموختن علوم سری می باشد و می توان این کلمه را در فارسی به پایین نشینی تعبیر کرد. شاهزاده محمد داراشکوه در حدود پنجاه اوپانیشاد را به فارسی نقل کرده و آنرا سرّاکبر نامیده، که در این کتاب چاپ شده است. در بخش دوم این کتاب زندگی و آثار و عقاید دینی داراشکوه پسر ارشد شاه جهان پادشاه هندوستان و مادرش ممتاز محل (مدفون در تاج محل در شهر آگرا) بوده است، وی برای نخستین بار پنجاه اوپانیشاد را در سال 1061 ﻫ .ق به زبان فارسی برگرداند، این ترجمه به نام سرّاکبر شهرت یافت. از تالیفات او می توان 1. سفینه الاولیاء 2. سکینه الاولیاء 3. رساله حق نما 4. حسنات العارفین 5. مجمع البحرین 6. سرّ اکبر (سرّالاسرار) 7. دیوان داراشکوه را نام برد.

در فصلی از کتاب درخصوص کتب ودا که نخستین منشاء افکار هندو است، توضیحات مفصلی آورده شده است. این کتب را شروتی نیز می نامند و درنظر قالب هندوان حکم وحی منزل الهی و کتاب ابدی را دارد. تعلیمات آن جامع و کاملا قابل فهم و بالاترین مدرک و سند مذهب است. در این مبحث در خصوص انواع ودا ها سخن رانده شده که در مجموع این نوشته های مذهبی به 4 قسمت تقسیم می شود به این قرار: 1.سمهیتا 2. براهمانا 3. ارنیاکا 4. اوپانیشاد کتب چهارگانه ودا نیز عبارتند از :1.ریگ ودا 2.ساما ودا 3.یاجور ودا 4.اتهروا ودا . در بخش بعدی کتاب ترجمه متن کامل سرّ اکبر آورده شده؛ اوپانیشادها در واقع و نفس الامر جُنگی از مطالب متنوع و نقل قول ها و ضرب المثل ها و سرودها و ادعیه ای هستند که غالباً اجزای هر یک از آنها با یکدیگر چندان همبستگی و ارتباطی ندارد.

تعلیمات اوپانیشادها را می توان نوعی تفسیر الهی تفسیر نمود، با این کیفیت که بیشتر مطالب آنها بر پایه عدم دوگانگی در وجود فراهم آمده است. داراشکوه از جنبه عرفانی و از نظر تحقیق در امور مذهبی به ترجمه اوپانیشاد ها پرداخته و این کار او را جز برای خدمت به عالم علم و ادب و سخن در شناخت حق، به چیز دیگر نمی توان تعبیر نمود. در این ترجمه وی سعی نموده الفاظ و عبارات و اصطلاحات را در قالب افکار اسلامی بریزد تا به کار بردن این عبارات رشته سازشی بین مذهب اسلام و آئین هندو به وجود آورد. این کتاب جامع وکامل در 900 صفحه به شماره کنگره 1356 2ف/52/1124 BLدر کتابخانه اختصاصی نیاوران نگهداری می شود.