شنبه 26 بهمن 1398 - 10:15

عنوان اثر: آفتاب (1354 ه.ش)

هنرمند: ابوالقاسم سعیدی (1304 ه.ش)

تکنیک: رنگ روغن روی لایی

ابعاد: 198*198 سانتی متر

محل نمایش: کاخ موزه اختصاصی نیاوران

ابوالقاسم سعیدی متولد 1304خورشیدی در شهر اراک است و اکنون مقیم شهر پاریس می باشد. وی فارغ التحصیل مدرسه هنرهای زیبای پاریس (بوزار) در سال 1334 است. او را "تصویرگر مدرن باغ ایرانی" می خوانند.

ابوالقاسم سعیدی با تأکید بر عناصر سنتی سعی در به تصویر کشیدن روح یک فرهنگ کهن دارد. این تلاش او در قالب نمایش درختان پرشاخ و برگ همراه با عناصر تزئینی متجلی گشته است. به اندیشه آیدین آغداشلو: دنیای ابوالقاسم سعیدی دنیای یک باغ باطراوت است، باغی پر از درختان تبریزی، پر از گل های زیبا که به آن معنا می دهد. طبیعتاً او این باغ را به زبانی ترجمه می کند که زبان جهانی است.

مبنای آثار سعیدی درختان هستند. در فرهنگ و معماری ایران انگاره باغ پر درختی که یادآور بهشت برین است، جایگاه ویژه ای دارد. درخت های وی همیشه بلند و کشیده هستند. گاه شاخه های انبوه دارند و گاه شاخه های لخت سر به فلک کشیده خود را به دست باد می سپارند.

درخت ها و گل های به تصویر در آمده در نقاشی های سعیدی معمولاً در معرض باد بهاری هستند، بادی که بر خلاف باد سرد پاییزی، طراوت و زندگی به آثار وی می بخشد. خورشید هم معمولاً در بسیاری از آثار سعیدی می درخشد. ابوالقاسم سعیدی به عنوان یکی از میراث داران طبیعت در هنر مدرن ایران با تصویر کردن عناصر رنگین و درخشانی از طبیعت دست نخورده بهشتی، چشمان مخاطب را به ضیافتی از جنس نور و نسیم دعوت می کند.

در آثار سعیدی مفهوم عارفانه باغ ایرانی، روح لطیف شعر و ادب فارسی و صحنه های بزم نگارگری ایران در جای جای نقاشی هایش واضح و مبرهن است، نمایش رقص شاخ و برگ درختان و رنگ گذاری انبوه برگ ها به شکل دایره، پس زمینه های تک رنگ حسی آشنا در آدمی را از خواب بیدار می کند، گویی که او میراث دیدار هنر کهن نگارگری ایران است و بدون شک این سعیدی بود که پس از دویست سال خاموشی نگارگری در ایران با قلم سحرآمیز خود جان تازه ای به این هنر ناب، ظریف و سرشار از احساس داد.

دید سعیدی به درختان رویکردی نو و انتزاعی بوده که این تأثیر هنر غرب را بر آثارش مشخص می کند. سعیدی از دوستان قدیمی سهراب سپهری بوده است. آن دو همراه با ناصر عصار نگاهی به هنر شرق دور داشته اند که سهم سعیدی به نسبت کمتر از آن دو نفر دیگر بوده است.

نقاشی های ابوالقاسم سعیدی مولود تمدن شرق و غرب است؛ الهام او از هنرمندانی چون "گوستاو کلمیت" در ریتم حرکت و رقص شاخ و برگ درختانش در فضا ملموس است، گویی خبری می دهند از معنویت که با موسیقی عارفانه ایرانی تلفیق شده و این است هنر دست استاد نقاش که مثلثی از شعر و ادب، موسیقی و نقاشی را بر روی تکه پارچه ای به نمایش گذاشته است و آرامشی معنوی در بیننده خود ایجاد می کند. در طی دو سده اخیر کسی که بتواند چنین میراثی را به جامعه هنری کشور عرضه کند به راستی یافت نمی شود.

رنگ ‌های پر کنتراست آبی، سبز و نارنجی در کارهای سعیدی، انگیزه  آفرینندگی طبیعت و ذات سبز آن را دو چندان می ‌کند. نقاشی ‌های سعیدی با نقض هر نوع تعریف کلاسیکی از طبیعت، آغازگر راهی تازه و متفاوت از شناخت طبیعت، در هنر مدرن ایران هستند.

سعیدی با تجاربی در نقاشی فیگوراتیو و تا حدودی مردمی در دهه ۱۹۶۰ وارد عرصه جدی فعالیت هنری خود می‌شود. وی به تدریج مجذوب رنگ های درخشان شده و با تأثیرپذیری از اقلیمی که ذهن و روحش را پرورانده، دوره مهم و ماندگار خود، یعنی ساخت طبیعت های سبز و رنگین را آغاز می ‌کند.

«خورشید فروزان ایران همواره در کارهایش حضور دارد، گاهی در دایره‌ ای سرخ و زرد مشتعل شده و زمانی با روشنایی بی دریغی از برگ ‌ها و گل ‌های انبوه با رنگ ‌های درخشان و پرجلا، بدون حضور، ساطع می‎شود. با دیدن چنین منظره ‌ای، آفتابی مشرقی که در ورای آن در گذر است، حس می‌شود. سعیدی در این آثار خود، باغ های گم ‌شده ایرانی در کاشان، شیراز و بیدزاران اراک را پیش چشم ما می‌نشاند، بهشتی از رنگ های آرام‌ بخش و فراغت انگیز که همان‌قدر از باغ ‎های ذهن زاده می‎شود که از گل و بته فرش ها و برگ مینیاتورهای درون کتاب های قدیمی و هم از درون قاب و قدح‌های منقوش ری و نیشابور.»

گفتنی است 4 تابلو از آثار ابوالقاسم سعیدی با عنوان "آفتاب"، "پرنده و شاخه" و 2 اثر که بر اساس سمفونی در ستایش بهار خلق شده اند و همگی متعلق به دهه 40 و 50 خورشیدی هستند در مجموعه فرهنگی تاریخی نیاوران نگهداری می شود.

- بدون عنوان (1355)/ ابوالقاسم سعیدی (1304)/ رنگ روغن روی فیبر/ 73.5*158 سانتی متر/ محل نگهداری: گنجینه کاخ صاحبقرانیه

- بدون عنوان (1350)/ ابوالقاسم سعیدی (1304)/ رنگ روغن روی بوم/ 117*206 سانتی متر/ محل نگهداری: گنجینه کاخ صاحبقرانیه

 پژوهش و گردآوری: پروانه اسکاش