شنبه 21 ارديبهشت 1398 - 09:31

یکی از آثار در معرض نمایش موزه جهان نمای مجموعه فرهنگی تاریخی نیاوران، مجسمه کریستالی ساخت کارخانه "کاستا بدا"(KOSTA BODA) کشور سوئد است.

هنر شیشه های صنعتی کاستا بدا

"اندرس کوزکول" و "گرگ بوگسلاوس استال فون هولشتاین"، بنیانگذاران کارخانه"کاستا گلاسبورک" bodabode KostaKostas  در منطقه اسمولند سوئد هستند.

کارخانه "کاستا گلاسبورک" که چندی بعد به عنوان "کاستابدا" شناخته شد یکی از کارخانه های صنایع شیشه سوئد است  که توسط دو افسر خارجی در ارتش چارلز دوازدهم، "آندرس کوزکول" و "گرگ بوگسلاوس استال فون هلشتاین" در سال 1742 میلادی تأسیس شده است. نام کارخانه، نام خانوادگی مؤسسین آن است که برای این شرکت انتخاب شده و در "کاستا" ی سوئد واقع شده است. منطقه اسمولند مرکز صنعت تولید شیشه کریستال است و از قرن 18 میلادی شهرت «پادشاهی کریستال» را تجربه کرده است.

منطقه اسمولند در حال حاضر یک سایت توریستی است که سالانه یک میلیون بازدیدکننده را جذب می کند. تولیدات اولیه این منطقه شامل شیشه، پنجره، لوستر و لیوان های آشامیدنی بود. تحولات مهمی از دهه  1840 شکل گرفت. در ادامه پیشرفت های فنی، این کارخانه در سال 1880 با تولید شیشه پرس و یک کارگاه برش شیشه ای نو، پیشرو در تولید کریستال شد.

در سال 1903، این شرکت با کارخانه "شیشه های رایمایر" (Reijmyre) ادغام شدو همزمان با این ادغام، هر دو نام خود را حفظ کردند. کاستا برای حفظ شهرت خود به عنوان یکی از اولین تولیدکنندگان در سوئد اقدام به طراحی طیف وسیعی از لیوان های شیشه ای و کارد و چنگال توسط طراحان برجسته مانند "ویکه" نمود. ویکه پس از ادغام با بدا گلاسبورک امروزه تحت نام "کاستابدا" یکی از مارک های پیشرو جهان کریستال و ظروف کریستالی است.

 طراحان کاستابدا از جمله شناخته شده ترین نه تنها در منطقه سوئد، بلکه در جهان هستند. امروزه کاستا گلاسبورک قدیمی ترین کارخانه شیشه سازی فعال در سوئد است.

در این منطقه کوره ها از سال 1742 شروع به کار کرده است و فعالیت آنها تاکنون با فرآیندهایی نظیر ذوب شیشه، تبدیل جرم شیشه ای به کریستال، دمیدن، تراش با سنگ و نقاشی ادامه داشته است. همچنین فروشگاه کارخانه کاستابدا نزدیک به بازار آزاد کاستابدا و در هتلی نزدیکی آن واقع شده است. فقط خانواده های سلطنتی، اشراف و بازرگانان بودند که می توانستند شیشه های گرانبها را خریداری کنند.

در  سال 1897 نمایشگاهی در استکهلم برپا شد و شیشه هایی شبیه آنچه که در خارج از اروپا وجود داشت در آنجا دیده شد، به همین دلیل این نمایشگاه مورد انتقاد قرار گرفت. سپس این ایده متولد شد تا طراحانی برای خود استخدام کنند. این ایده به سرعت رشد نمود و هنوز هم از آن برای توسعه هنر خود ادامه می­دهند.

اولین طراح "ونربرگ" (Wennerberg) بود که در سال 1898 شروع به کار کرد. پس از آن، بسیاری از هنرمندان معروف در این منطقه کار کرده اند، از جمله "سون ایکس اریکسون" و "ادوارد دالسکگ".

نخستین هنرمند زن "ترا لاندگرن" (Tyra Lundgren) بود که در سال 1935 مشغول به کار بود و پس از آن تعداد زیادی از زنان در کاستابدا با موفقیت های زیادی کار کردند.

از طراحان بنام این کارخانه "آن وللف"، "آنا ارنر"، "ارنست بیگلن"، "فریده فلیمان"، "گورن وارف"، "ماتس جاناسون" و تعدادی دیگر از هنرمندان بودند.

استعداد ماتس جاناسون یکی از طراحان کاستابدا که در سال 1945 متولد شد، خیلی زود پدیدار شد یعنی زمانی که او در سال 1959 کار خود را به عنوان یک چهره دانشجویی در کارخانه های شیشه ای آغاز کرد. طی چند دهه پس از آن او با بسیاری از معتبرترین هنرمندان حکاکی کریستالی شیشه ای معاصر سوئد کار کرد.  او از نسل سوم استادان این نوع از آثارحکاکی کریستالی می باشد. در طول این دوره، او سبک خاص طبیعی خود را توسعه داد.

مجسمه های معروف "ماتس جاناسون" در کریستال های روشن و خرد شده ایجاد شده است. این شاهکار متمایز از سایر کریستال های سوئد، توسط گردآورندگان کریستال و شیشه در سراسر جهان به رسمیت شناخته شده است. "ماتس جاناسون" از نسل سوم استادان خلق این نوع از آثار حکاکی کریستالی است. او توسط تکنیک جدید استفاده از شن و ماسه بر روی شیشه، هنر حکاکی روی شیشه یا کریستال را توسعه داد. "ماتس جاناسون" در ایجاد اشکال حیوانی بر روی کریستال توسط دست بسیار ماهر و منحصر بفرد بود. احساس او به هنر و خلق آثاری با دقت و جزئیات کاملاً طبیعی باعث شناخته شدن و شهرت وی در سراسر جهان شده بود.

از جمله طرح های مورد استفاده این هنرمند گرگ، گربه، سگ، ببر، روباه و خرس بوده است. همچنین جاناسون یکی از افراد برجسته در زمینه حکاکی روی کریستال مات شناخته شده است.

امروزه در صنایع شیشه ای در کاستا، صنعتگران ماهر با تعدادی از طراحان پیشرو در زمینه طراحی، صنایع دستی و فنآوری های جدید در کاستا بدای سوئد کار می کنند.

گردآوری و تنظیم: زهرا خانه شیری